آیین بودای تنتریک

Abstract

سنت تنتریک پیچیده و چندشکلی است و در نگاه ناظران ترکیب پیچیده‌ای است از خدایان، اعمال، و نمادهایی که با آیین بودا اولیه تفاوت چشمگیری دارد. تا آنجا که بوداپژوهان غربی قدیم در مقام داوری درباره آیین بودای تنره‌یانه آن را آیینی تباه می‌دانستند. نگرش‌های غیرعالمانه هم، خصوصاً در غرب معاصر، غالباً سکسی‌اند، یعنی آیین بودای تنتریک را سکسی می‌دانند، غافل از آن که عناصر سکسی در اواخر تحول این سنت پیدا شده‌اند. با پیداشدن اصطلاح «وَجرَه‌یانه» در قرن هفتم، در تاریخ آیین بودای تنتریک اتفاق مهمی افتاد. برخی «آیین بودای وَجرَه‌یانه» را با «آیین بودای تنتریک» یکی می‌گیرند که خطای آشکار است. زیرا این دو تفاوت چشمگیری با هم دارند مثلاً یافتِ سریعِ بوداگی مقصد آیین بودای وَجرَه‌یانه است حال آنکه آیین بودای تنتریک در چهارصد سالِ اول تحولش چنین مقصدی ندارد.