طیلسان: لباس رسمی و اَشرافی ایرانی

Abstract

طیلسان بالاپوشی فاخر بود که از روزگار باستان در میان ایرانیان رواج داشت. پس از گروش ایرانیان به اسلام، دیگر اقوام مسلمان نیز که با ایرانی‌ها مراوده داشتند، شیوه تهیه و پوشیدن آن را از ایشان اقتباس کردند. جامه ای که می توان آن را نشانی از گسترش فرهنگ ایرانی در جهان اسلام تلقی کرد. به تدریج پوشیدن طیلسان به اندازه‌ای اهمیت یافت که در بسیاری از شهرهای اسلامی و دربارهای حاکمان به عنوان یکی از لباس‌های رسمی مطرح شد. بزرگان، توانگران، درباریان و برخی اقشار اجتماعی صاحب‌شأن همچون تاجران، در مناسبت‌های مختلف آن را به بر می‌کردند. حتی شواهدی هست که خلفا و سلاطین نیز به این پوشاک اقبال نشان می دادند. این لباس که در مقطعی نماد شرافت و بزرگی به شمار می رفت، گاهی نیز به عنوان خلعت از سوی خلفای عباسی و حاکمان مسلمان به برگزیدگان و مقربان درگاه هدیه می شد. گویا از اواخر قرن سوم هجری، به دنبال گسترش دانش و توسعه مراکز علمی و آموزشی در جامعه اسلامی، طیلسان لباس خاص عالمان دین و قاضیان شده باشد. این مقاله بر آن است تا ضمن معرفی انواع، اشکال و جنس این پوشش ایرانی، سیر تحول تاریخی، آداب استفاده و احکام شرعی مربوط به آن را در جامعه اسلامی بررسی نماید. نوشته‌های ادبی، منابع تاریخ‌نگاری، آثار فقهی و اجتماعی، منابع اصلی تحقیق در این بررسی بوده است.