اوضاع سیاسی کردستان از مرگ نادر تا اواخر زندیه (سال های 1160- 1200ه.ق)

Abstract

درپی مرگ نادر شاه افشار، ایالت کردستان به مرکزیت سنندج که خاندان متنفذ و محلی اردلان بر آن حکومت می‌کردند، همچون بسیاری از ایالات دستخوش تغییر و تبدیل قدرت ازسوی مدعیان حکومت ایران شد. همچنین، شرایط راهبردی این ایالت در همسایگی عثمانی زمینه را برای دخالت­های مکرر بابعالی از طریق سرحدداران آنان (بابان­ها) فراهم کرد. نبودن حکومتی یکپارچه و متمرکز در ایران به گسترش دامنه‌ی نفوذ عثمانی­ها منجر شد؛ به‌طوری که در همین دوره، چندین‌بار حکومت کردستان از خاندان اردلان گرفته شد و به‌دست پاشایان شهرزور و سلیمانیه اداره گردید. محدوده‌ی زمانی پس از مرگ نادر تا سال­های پایانی حکومت زندیه (سال­های 1160- 1200ه.ق)، به‌دلیل حوادث و دگرگونی­های آن یکی از دوره­های پرحادثه در تاریخ کردستان است. در پژوهش حاضر، دلیل و چگونگی تحولات سیاسی کردستان، نقش و عملکرد حکام اردلان در این تحولات و روابط و مناسبات آنان با صاحبان قدرت در این دوره را بررسی و علل ناآرامی­های این ایالت را مشخص می­کنیم. یافته­های پژوهش نشان می­دهند که بحران خلاء قدرت پس از مرگ نادر و نبودن حکومتی یکپارچه و مقتدر در ایران، سیاست­های نادرست برخی حکام اردلان در این دوره، روابط نامناسب میان خاندان زندیه و خاندان اردلان و رقابت پاشایان بابان برای سلطه بر کردستان، ازجمله علل مهم ناآرامی­های کردستان در این برهه بوده‌اند.