جایگاه و کارکرد منصب داروغه در دوره تیموریان

Abstract

یکی از پیامدهای تهاجم مغول، رواج تعابیر و اصطلاحات مغولی در سرزمین­های مفتوحه بود. «داروغه» یکی از واژگان و منصب‌های واردشده از فرهنگ مغول به ایران است. این منصب که در تمامی حکومت­های جانشین مغولان دیده می­شود، در عصر تیموریان هم به موجودیت خود ادامه داد. در این پژوهش، برآنیم با استفاده از اطلاعات موجود در منابع، جایگاه و کارکرد این منصب را در ساختار دیوانی امپراتوری تیموریان، به ویژه با تأکید بر دوره‌ی حکمرانی تیمور، شاهرخ، ابوسعید و سلطان حسین بایقرا، بررسی کنیم. مسئله‌ی اصلی در این پژوهش این است که داروغه چه جایگاه و کارکردی در سلسله‌مراتب دیوانی دوره‌ی تیموریان داشته است؟ پژوهش حاضر را با بهره‌گیری از روش تحقیق تاریخی و مبتنی‌بر اسناد و مدارک اصلی انجام داده‌ایم. نتیجه‌ی تحقیق نشان می­دهد که منصب داروغه که معمولاً با حاکم به‌صورت مترداف استفاده می‌شد، در سلسله‌مراتب دیوانی دوره‌ی تیموری، جزو مناصب ایالتی بود و پشت‌سر امرای دیوان مال قرار می­گرفت. داروغه‌ها با توجه به شناور بودن مسئولیت­ها در این دوره که از خاستگاه قبیله­ای این حکومت ناشی می­شد، کارکردهای مختلف اداری و نظامی، ازجمله حفظ نظم در داخل منطقه‌ی تحت اختیار خویش، تأمین رفاه و امنیت، عزیمت به لشکرکشی­ها، مشارکت در فعالیت­های عمرانی و زراعی و ... را برعهده داشتند.