ملکم و نقش آفرینی در تنظیمات عثمانی

Abstract

میرزا ملکم­ خان ناظم­الدوله، اندیشمند و سیاستمدار مشهور ایران در قرن نوزدهم، حدود ده سال در عثمانی دوره‌ی تنظیمات، اقامت کرد و با مردان مهم تنظیمات و مشروطه‌ی اول عثمانی، مانند فؤاد پاشا، عالی پاشا و مدحت پاشا ارتباط داشت. او بعدها مدعی شد که وصیت‌نامه‌ی فؤاد پاشا را او تدوین کرده و طرحی به دربار عثمانی ارائه کرده که قانون اساسی مشروطه‌ی اول عثمانی از روی آن نوشته شده است. تدوین وصیت‌نامه‌ی عالی پاشا نیز به او نسبت داده شده است. در پژوهش حاضر، به روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از نوشته‌ها و اسناد ملکم و منابع معتبر تاریخی، میزان انطباق ادعاهای ملکم با واقعیت را بررسی می‌کنیم.