گسترش اسلام در گیلان و دیلمان با تأکید بر مذاهب اهل‌سنت

Abstract

همزمان با غلبه اعراب مسلمان بر ایران، منطقه گیلان و دیلمان فتح نشد و ساکنان آن تا سه قرن بعد، دربرابر حملات مسلمانان مقاومت کردند؛ اما با تلاش‌های سادات علوی و دیگر مبلغان مذهبی، به‌تدریج تعالیم اسلام در این منطقه نفوذ پیدا کرد و در اوایل قرن چهارم هجری، تشیع مذهب غالب آن نواحی شد. علاوه‌بر تشیع، مذاهب اهل‌سنت نیز در این منطقه جای پای محکمی برای خود پیدا کردند.این مقاله درصدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی و ازطریق به پرسش کشیدن داده‌های موجود، تا حد امکان، روند گسترش اسلام، به‌ویژه مذاهب اهل‌سنت، در سرزمین گیلان و دیلمان را روشن کند. این مطالعه نشان می‌دهد که اگرچه دیلمی‌ها به‌لحاظ نظامی درمقابل سپاهیان اسلام مقاومت کردند، اما به‌تدریج، از طرق مختلف، همچون تبلیغات مذهبی بازرگانان، غازیان، مراودات سیاسی و مهم‌تر از همه، فعالیت مبلغان مسلمان در آن ناحیه، تحت‌تأثیر فرهنگ اسلامی قرار گرفتند و مسلمان شدند. در این روند، بخش شرقی منطقه، یعنی دیلمان و گیلان بیه پیش، به مذهب تشیع و گیلان بیه پس به مذاهب اهل‌سنت گرایش پیدا کردند