مسئله آزادی در فلسفه سیاسی آیت الله جوادی آملی

Abstract

آزادی از مفاهیم پر سر و صدا در تاریخ فکر و عمل بشر بوده و معرکهٴ آرا است. از این رو اندیشمندان در هر دوره به تبیین آن پرداخته‌اند. آیت الله جوادی آملی نیز دیدگاه خود را با توجه به آموزه‌های شیعی و در قالب دستگاه فلسفی متعالیه دربارهٴ این موضوع ارائه کرده است. اما پرسش این است که توجه به مسئلهٴ آزادی در اندیشهٴ استاد از چه رو است و در نتیجه آزادی چه سمت‌وسویی می‌یابد. مفروض مقاله این است که آزادی در اندیشه آیت الله جوادی آملی به مثابه یک مسئله مطرح بوده و ایشان به عنوان اندیشمندی مسلمان، سودای بحث از سازگاری و ناسازگاری آزادی در مفهوم مدرن آن با آموزه‌های اسلامی را در سر می‌پروراند. او با ارائهٴ مباحث انسان‌شناختی در پی تعریفی دینی از آزادی است که ضمن بهره‌گیری از آموزه‌های اسلامی، از حکمت متعالیه نیز اشراب ‌شود. از این منظر، آزادی مفهومی وجودی و مقول به تشکیک است و با عناصری چون تفکر، دعوت به خیر، حفظ منافع و مصالح دیگران و رعایت نظم و قانون عقلایی پیوند دارد. در نتیجه آزادی حقیقی زمانی واقعیت می‌یابد که بر مبنای عقل باشد.