عمل‌زدگی در اندیشه دینی

Abstract

دین در زندگی انسان، کارکردهای گوناگون معرفتی، عملی، معنوی، مادی، اخروی و دنیایی دارد. توجه به این کارکردها در شناخت، تبیین و تبلیغ دین، فوایدی می‌تواند داشته باشد؛ مانند تسهیل پذیرش دین، بالارفتن کیفیت اعمال، روشن‌شدن پیوند مسائل دینی با زندگی و بیان عدم تنافی میان دین و علم. ازسویی، توجه افراطی و خارج از ضابطه به کارکردها و اثرات دین، به‌خصوص کارکردهای عملی و دنیایی دین و به‌عبارت‌دیگر، «عمل‌زدگی» در توجه به آثار دین، آفات جدی در مسیر دین‌داری افراد و ترویج دین می‌تواند ایجاد کند؛ آفاتی همچون نگاه ابزاری به دین، جایگزین‌پذیری در تکالیف دینی، تفسیرها و تأویل‌های ذوقی و بدون مدرک از دستورهای دینی، ایجاد دل‌زدگی نسبت به تکالیف دینی با تأمین‌نشدن انتظارات مادی، غفلت از کارکردهای اصلی دین، تضعیف روحیه تعبد در افراد نسبت به دستورها و... . برخی روشنفکران معاصر مانند دکتر شریعتی و دکتر پاک‌نژاد به‌دلیل توجه افراطی به آثار عملی و دنیایی دین، در ورطه عمل‌زدگی در تبیین دین افتاده‌اند.