نقد دیدگاه‌های رایج درباره حقیقت عصمت

Abstract

اغلب متکلمان، عصمت را موهبت الهی ‌دانسته‌اند که به معصوم افاضه شده است و دیگران توان بهره‌گیری از این موهبت را ندارند. برخی آن را ناشی از علم روشن و تردیدناپذیر دانسته، برخی دیگر ملکه‌ای دانسته‌اند که از ارتکاب گناه بازمی‌دارد. به این دسته برداشت‌ها از عصمت، ایراد‌ها و انتقادهای جدی وارد است؛ مسائلی چون ارتباط عصمت و اختیار، ارزشمندی مقام عصمت و تفاوت معصومان با مردم دیگر، پرسش‌هایی را به دنبال دارد که هیچ‌یک از دیدگاه‌های رایج توان پاسخ‌گویی آنها را ندارد. از دید این مقاله، عصمت از گناه امری اختیاری است و هرکس توان رسیدن به این مقام را دارد؛ اما عصمت از خطا و اشتباه، امری غیراختیاری و لازمه مقام نبوت یا امامت است. خداوند پس از انتخاب پیامبر یا امام، او را از خطا نیز مصون می‌دارد تا در بیان دین الهی دچار اشتباه نشود. به نظر نگارنده، این دیدگاه تنها دیدگاهی است که به اشکالات مطرح‌شده پاسخ شفاف دارد.