واکاوی خاستگاه و کارکردهای نشان‌های دولتی عصر قاجار

Abstract

یکی از نمود­های تغییر ساختار نظام دیوانی عصر قاجار در عهد ناصری، تکوین قواعد مربوط به اعطای نشان­های دولتی است. بروز این تغییر برآیند آشنایی با سازوکارهای انتظام امور اداری و سیاسی در غرب و ایده­های رجال اصلاح طلب بود. در این راستا کتابچه­ای با عنوان نشان­های دولت علیه نگاشته شد، تا دستورالعملی جهت ساماندهی اعطای نشان در دولت ناصری باشد. مقاله­ی حاضر با اتکا به فحوا و قواعد مطرح در کتابچه­ی مذکور درصدد تحلیل نشانه­شناسی نماد­های مندرج در نشان­های دولتی و تبیین کارکرد­های این نشان­ها است. دستاوردهای حاصل از این پژوهش نشان می­دهد که نشان­های سلطنتی مبتنی بر عناصر اسطوره­ای، دینی و ملی ضمن سامان­بخشی به امور دیوانی، شوکت و اقتدار سلطنت را در اذهان توده­ها به نمایش می­گذاردند.