رابطه دین و سیاست از منظر علامه فیض کاشانی

Abstract

علامه ملامحسن فیض کاشانی با تکیه بر جهان‌بینی خاص و مبتنی بر اصول خود، نقشه‌ای منسجم و طرحی مستحکم از یک نظام سیاسی را پایه‌ریزی کرده که به فراخور ماهیت اسلامی و شیعی بودن این مجموعه، تمام تفکرات اخلاقی، فقهی، سیاسی و اجتماعی هم‌چون رشته‌های مروارید به یکدیگر پیوسته و نظامی مرتبط، هماهنگ و ذوالابعاد را شکل داده است. بررسی منش سیاسی این فقیه محدث، نیازمند کاوش در مبانی فکری، انسان‌شناسی و هستی‌شناسی معظم‌له است؛ زیرا ارتباط وثیق هدف آفرینش انسان، طریق شریعت برای رسیدن به این هدف و لزوم وجود رهبران شایسته برای تحقق آن، موجب شکل‌گیری نظامی دینی در حوزة سیاست است که شریعت، روح و اساس آن‌را از منظر فیض تشکیل می‌دهد.تفکر خاص فقهی علامه فیض در حوزة اخباری‌گری که در عین نکوهش تفسیر به رأی و پرهیز از فتواهای جسورانه و من‌عندی فقهای مسلمان و دور افتادن آن‌ها از دامان اهل بیت (ع)، به اهمیت عقل و اجماع مطلوب در بهره‌گیری از کتاب و سنت پرداخته و فقیهان شایسته را جانشینان پیامبر معرفی می‌کند نیز در این حوزه، اهمیت وافری است. علامه فیض کاشانی-که خود از جمله علمای فعال سیاسی و اجتماعی عصر خود محسوب می‌شود-، بعد از تقسیم علم و علما، دسته‌ای از آن‌ها که دین‌شناس به معنای حقیقی کلمه هستند‌ را شایستة رهبری مردم می‌داند. در این وجیزه به تبیین تفصیلی و مستدل موضوعات اخیرالاشعار پرداخته شده است.