حقوق اجتماعی و مدنی زنان در جنبش شیخ محمد خیابانی (2)( جامعه شناسی نخستین گفتمان اصلاحی درباره زنان در ایران)

Abstract

چکیده در سال 1338ق/1920م.، رفیع امین خان و تقی رفعت از اعضاء حزب دموکرات آذربایجان به رهبری شیخ محمد خیابانی، برای نخستین بار در تاریخ ایران و با تکیه بر مفاهیم کلیدی سنت و تجدد،"مکتب زن- آزاد- خواهی یا فمنیسم آذربایجانی" را بنیان نهادند. هدف متفکران مذکور، توانمند سازی زنان از لحاظ کسب فرصت برابر با مردان در دستیابی به منابع سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با هدف ارتقاء منزلت، پایگاه و نقش اجتماعی زنان برای مشارکت مدنی در جامعه بود. با این وصف، مسأله پژوهش حاضر عبارتست از اینکه؛ اندیشه های نظام اعتقادی مکتب آذربایجانی طرفداری از زنان پیرامون مقوله جنسیت چیست؟ و با این فرض که؛ جنسیت در ایران مسئله ای است تاریخی که در فرهنگ و نهادهای جامعه در اشکال نابرابریهای جنسیتی ساختارمند گردیده است. تغییر جامعه در تمامی ابعاد، به ویژه، ارتقاء آگاهی عمومی عاملیتِ رسیدن زنان به موقعیت برابر خواهد بود. روش و رویکرد پژوهش حاضر، براساس مطالعات بین رشته ای در پیوند جامعه شناسی و تاریخ بوده و هدف و یافتۀ اصلی تحقیق نیز، تبیین و تأیید فرضیه اشاره شده می باشد. واژگان کلیدی: رفیع امین خان- تقی رفعت- فمنیسم آذربایجانی- زنان- سنت و تجدد.