استعمارستیزی در اشعار عارف قزوینی

Abstract

استعمار به عنوان پدیده‌ای سیاسی، اقتصادی از قرن 16میلادی با حضور کشورهای قدرتمند اروپایی آن زمان در سرزمینها و جوامعی مانند آمریکا، آفریقا، اقیانوسیه و آسیا که مراکز اقتدار و فرهنگ و تمدن بومی آنها ضعیف بود، به منظور غارت ذخایر و منابع ملی به وجود آمد. استعمارستیزی عنوانی است که برای جنبش‌هایی که در نیمۀ دوم قرن بیستم علیه استعمار بویژه بر ضد تسلط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی اروپا و امریکا بر مردمان غیر اروپایی به کار رفت. هدف مبارزۀ ضد استعماری، رسیدن به استقلال و تشکیل دولت ملی و ادبیات پیوسته مجالی برای این مبارزه بود. در ایران عصر مشروطه که تحت استعمار دول غربی بود نیز بخشی از مبارزات استعمارستیزانه در قالب ادبیات شکل گرفت و عارف قزوینی یکی از چهره‌های معروف آن بود که استعمارستیزی، آزادی‌خواهی و وطن‌دوستی درون‌مایۀ بسیاری از اشعار او را تشکیل می‌داد. او بی سابقه‌ای اشعار سیاسی خود را همراه با ساز در حضور مردم می‌خواند و برای اولین بار از موسیقی برای آگاهی سیاسی استفاده کرد؛ این یکی از مهمترین دلایل ملقب شدن او به "شاعر ملی" است .این پژوهش به بررسی اوضاع سیاسی و اجتماعی حاکم بر عصر عارف و تأثیرپذیری وی از آن و بویژه موضوع استعمارستیزی در اشعار و تصانیف او می‌پردازد و برآن است نتایج تحقیق را به شیوۀ تحلیل محتوا تبیین کند.