درآمدی تحلیلی بر مبانی معرفتی و مناشی فلسفی الزام‌آور‌بودن قواعد حقوقی

Abstract

قواعد حقوقی دارای سه متغیر کلیدی است: نخست، متغیر بنیادین مانند کلان، کلی و الزامی‌بودن؛ دوم، متغیر کارکردی که تشخیص موضوعات و مصادیق و تطبیق قاعده بر آنها است و سوم، متغیر غایی که برقراری نظم و برپایی عدالت است؛ همچنین الزام‌آور‌بودن قواعد حقوقی به ‌عنوان یک متغیر بنیادین از مهم‌ترین اوصاف و ویژگی‌های این قواعد است. قاعده حقوقی را با دو رویکرد درون‌پارادایمی و تطبیق با پارادایم رقیب می‌توان مورد تحلیل و ارزیابی قرار داد. نوشتار حاضر از یک‌سو با تبیین چیستی قاعده حقوقی، ترسیم منظومه ارتباطی آن با سایر قواعد و طبقه‌بندی آن و از ‌سوی ‌دیگر با تحلیل مبانی معرفتی الزام‌آور‌بودن این قواعد، سعی در پاسخ‌گویی به چرایی این الزام و اجبار از‌ منظر مبانی مختلف حقوقی و مقایسه آنها با یکدیگر دارد.