رعایت استانداردهای نشر مؤسسۀ بین‌المللی ایزو در نشریه‌های فارسی رشتۀ تاریخ

Abstract

مقالات فارسی منتشرشده در حوزه‌های علوم مختلف و انتشار آن به‌صورت چاپی و الکترونیک، از قواعد و قوانین خاصی پیروی می‌کند. قواعد حاکم بر نگارش و نشر مقاله در مجلات علمی ایران درحالی‌که از تشابهات ساختاری برخوردار است، بر طبق شیوه‌نامۀ هر مجله متفاوت است. همین امر سبب شده است تا در ایران استاندارد خاصی بر این موضوع حاکم نباشد، هرچند مقررات کمیسیون بررسی نشریات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باعث هماهنگی در انتشار مجلات علمی می‌شود؛ این مقررات حداقلی و تجربی است و خود از استاندارد جهانی انتشار مجلات علمی فاصله دارد. استاندارد بین‌المللی نشر از سوی مؤسسۀ بین‌المللی ایزو تهیه و تنظیم شده است و مجلات باید بر مبنای استاندارد جهانی به نشر مقالات بپردازند. لزوم رعایت استانداردهای نشر در مجلات فارسی باعث شده است تا در حوزه‌های مختلف از جمله کتابداری و پزشکی به این مسئله توجه شود؛ اما در حوزۀ مجلات تاریخ هنوز اینچنین نیست و ابهام علمی وجود دارد. بدین ترتیب پژوهش حاضر بر آن است تا میزان رعایت استانداردهای نشر مؤسسۀ بین‌المللی ایزو در مجلات علمی‌پژوهشی و علمی‌ترویجی رشتۀ تاریخ را ارزیابی کند و عناصر تأکیدشده از سوی مؤسسۀ نشر ایزو که شامل اطلاعات موجود بر روی صفحۀ عنوان، فهرست مندرجات، عناوین مکرر، پانویس‌ها، چکیده، اطلاعات صفحۀ اول مقالات در مجله، ساختار استناد به منابع استفاده‌شده و فهرست منابع از جمله عناصر اطلاعاتی هستند، از نظر میزان رعایت استانداردهای ایزو بررسی شوند. از آنجاکه پژوهش حاضر از نوع کاربردی و در حیطۀ علم‌سنجی قرار دارد، روش استفاده‌شده در پژوهش حاضر، روش پیمایشی و از نوع توصیفی است. در این پژوهش با در نظر داشتن استانداردهای بین‌المللی نشر، 26 مجلۀ علمی‌پژوهشی و علمی‌ترویجی رشتۀ تاریخ شناسایی شده و جدول ارزیابی شامل ملاک‌های ارزیابی تنظیم شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد میزان همخوانی نشریات علمی‌پژوهشی و علمی‌ترویجی رشتۀ تاریخ با استانداردهای نشر مؤسسۀ بین‌المللی ایزو ۵۵ نشریه، 47/69 درصد است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که مجلات، مقررات مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را بیشتر از استانداردهای مؤسسۀ بین‌المللی نشر ایزو رعایت می‌کنند. لذا پیشنهاد می‌شود استانداردهای بین‌المللی نشر در قالب آیین‌نامه از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به تمامی مجلات علمی ابلاغ شود تا مجلات و مقالات منتشرشده، به‌سوی استانداردسازی بین‌المللی هدایت شوند.