تأثیر تاریخ‌نگاری ایرانی دوره‌ی ایلخانان و تیموریان بر تاریخ‌نگاری عثمانی

Abstract

مبادلات فرهنگی ایران و آناتولی از دوره‌ی سلاجقه‌ی روم، نه‌تنها موجب رواج زبان و ادبیات فارسی و سایر پدیده‌های فرهنگی در آن سرزمین شد، بلکه در زمینه‌ی تاریخ‌نگاری نیز مورخان عثمانی در قرن نهم و دهم هجری، دنباله‌رو روش تاریخ‌نگاری ایرانی بوده‌اند.مورخان عثمانی در آغاز کار برای تدوین تواریخ آل عثمان، اخبار و روایات مربوط به اقوام ترک، به ویژه «قبایل قایی» را بیشتر، از منابع ایرانی به دست آوردند؛ در نتیجه، در شیوه‌ی تاریخ‌نگاری از منابع ایرانی تأثیر پذیرفتند.آنان به تقلید از سبک آثار تاریخی دوره‌ی ایلخانان و تیموریان، نظیر جامع‌التواریخ رشیدالدین فضل‌الله همدانی، جهانگشای جوینی و ظفرنامه‌ی یزدی که بیشتر در شرح تاریخ اقوام ترک و مغول نوشته شده است، به تألیف آثار تاریخی به زبان فارسی و ترکیب پرداخته‌اند.<br />شیوه‌ی نقل روایات، کاربرد اشعار و مضامین ادبی، نگاه مذهبی و مشیت‌گرایانه به وقایع تاریخی، آوردن زمان وقوع اخبار و ذکر اطلاعات جغرافیایی و اجتماعی در کنار اخبار سیاسی، از جمله روش‌های الگوبرداری در تاریخ‌نویسی از سوی مورخان عثمانی است.در این مقاله، چگونگی تأثیرپذیری مورخان عثمانی در روش، بینش و سبک تاریخ‌نگاری، از جریان تاریخ‌نویسی ایرانی را در دوره‌ی مذکور با تأکید بر محتوای برخی منابع مهم، مورد بررسی قرار می‌دهیم تا نشان دهیم که مورخان عثمانی مانند سایر علما، تحت تاثیر تفکرات علمای ایران قرار داشتند.