بررسی علل بحران‌های اجتماعی ایران در جنگ جهانی اول با نگاه به مطبوعات

Abstract

جنگ جهانی اول برای مردم ایران گرفتاری‌های بی‌شماری را در پی داشت؛ مناطق وسیعی از کشور در اثر جنگ تخریب شد، ده‌ها هزار نفر دچار قحطی شدند و یا بر اثر بیماری از بین رفتند. در پی این شرایط، ناامنی و قتل و غارت‌های روزانه در همۀ مناطق کشور به امری عادی در طول جنگ تبدیل شد. این بحران‌های اجتماعی از علل داخلی و خارجی نشأت گرفته بود. در این پژوهش، با بررسی بحران‌های اجتماعی ایران در دورۀ مورد بحث و براساس روش توصیفی ـ تحلیلی، ریشه‌ها و علل واقعی این بحران‌ها بر پایۀ بررسی مطبوعات و روزنامه­های آن روزگار، واکاوی و مورد مدّاقه قرارگرفته است. بر این اساس، نگارندگان در پی پاسخ به این سؤال هستند که چه عواملی در شکل­گیری بحران‌های اجتماعی ایران، در جنگ جهانی اول نقش داشته است؟ نتایج حاکی است برخلاف دیدگاه برخی از محقّقان، عوامل داخلی ازجمله دولت، محتکران و خبّازخانه‌ها در شکل­گیری و تشدید بحران‌های اجتماعی ایران در جنگ جهانی اول، نقش مهم­تر و مخرّب­تری داشتند؛ هرچند که نمی­توان نقش دول متجاوز خارجی را در این بحران‌ها نادیده گرفت.