بررسی توسعه کارست در استان کردستان؛ مکانیسم تشکیل ژئومورفولوژی غارها و هیدروژئولوژی چشمه‌های کارستی

Abstract

تکتونیزه شدن استان کردستان و گسترش سنگ‌های کربناته انحلال‌پذیر، باعث توسعه­ی کارست شده است. تعیین واحد کارستی و غیرکارستی و انتقال موقعیت چشمه­ها و غارها روی نقشه نشان داد که تمام غارهای منطقه بر روی واحدهای کارستی قرار گرفته‌اند. مقایسه­ی دیاگرام گلسرخی امتداد گسل‌های اطراف چند غار با امتداد راهروهای این غارها تأثیر آب یا ساختار در کنترل الگوی توسعه­ی غارها مشخص گردید. با اینکه 29 درصد از سازندهای استان را واحدهای کارستی تشکیل می‌دهد، به علت تراکم و دبی بالای چشمه‌های کارستی، 5/69 درصد آبدهی کل چشمه‌های استان از واحدهای کارستی می‌باشد. از نظر کاربری حدود 79 درصد آب مورد نیاز کشاورزی و 4 درصد آب شرب استان کردستان از چشمه­های کارستی تأمین می­شود. کمترین هدایت الکتریکی مربوط به چشمه­های سازند سخت و واحدهای کارستی بوده و بیشترین و کمترین دبی ویژه به ترتیب مربوط به سنگ­های کربناته و سنگ­های بلورین می­باشد. با توجه به شرایط زمین­شناسی و تکتونیکی منطقه حدود ۹0 درصد چشمه­ها تحت تأثیر درز و شکستگی­های تکتونیکی تشکیل شده­اند. سیستم توسعه­ی کارست در بخش‌های جنوبی استان عمدتاً کانالی و در بقیه­ی قسمت‌های منطقه افشان است. <strong> </strong>