مدلسازی فرسایش خاک و اولویت بندی تولید رسوب در حوضه ی سد ستارخان اهر با استفاده از مدل های MUSLE و SWAT

Abstract

<strong>چکیده </strong> در این پژوهش برای مدلسازی فرسایش، تولید رسوب و شناسایی زیرحوضه ­های بحرانی از نظر تولید رسوب در حوضه ­ی سد ستارخان اهر در شمال غرب کشور از مدل­ های SWAT و MUSLE استفاده شـد. بـرای این منـظور از داده­ های رسوب ماهانه­ ی ایسـتگاه اورنـگ در خروجی حوضه اسـتفاده شد. مرحله­ ی واسنجی مدل برای دوره­ ی آماری 1388-1383 و مرحله­ ی اعتبارسنجی آن برای دوره ­ی آماری 1392-1389 انجام شد. برای ارزیابی شبیه­سازی مدل از روش­های آماری شامل ضریب تعیین (R²)، ضریب نش - ساتکلیف (NS) و نسبت میانگین مجذورات خطا به انحراف معیار داده­ های مشاهد­اتی (RSR) استفاده شد. نتایج نشان داد مقادیر R²، NS و RSR برای مرحله­ ی واسنجی به ترتیب 76/0، 95/0 و 06/0 و برای مرحله­ ی اعتبارسنجی به ترتیب 96/0، 93/0 و 1/0 به دست آمد. بررسی تغییرات مکانی فرسایش و تولید رسوب نشان داد که اراضی حوضه ­ی سد ستارخان از نظر متوسط سالانه رسوب از یکدیگر تفاوت دارند. مناطق بحرانی با مقادیر تولید رسوب زیاد و خیلی زیاد در بالادست حوضه در بخش­ های شمالی، شمال شرقی، غرب و جنوب غربی قرار دارند و حدود 17/34 درصد از مساحت حوضه را شامل می­شوند. با توجه به نتایج خیلی خوب کارایی مدل، در تعیین اراضی بحرانی فرسایش و رسوب، پیشنهاد می­شود از آن در بررسی اثرات اقدامات مدیریتی و حفاظت خاک استفاده شود.