ارزیابی کارایی ابزار Arc-CN Runoff در برآورد میزان رواناب و مقایسه‌ی تغییرات آن در سال‌های 1375 و 1390 در آبخیز هراز استان مازندران

Abstract

<strong>چکیده </strong><br /> با افزایش جمعیت و فعالیت‌های بشری و در نتیجه افزایش تقاضای آب، دسترسی به آب بحرانی ‌شده و ارزیابی و برنامه‌ریزی منابع آب برای استفاده پایدار پیچیده می‌گردد. بررسی قوانین دینامیکی و طولانی مدت رواناب اهمیت و ارزش عملی برای توسعه­ی پایدار و برنامه­ریزی منابع آب دارد. از سوی دیگر در رابطه با رواناب، روش‌های مرسوم اندازه‌گیری آن بسیار پرهزینه، وقت‌گیر و مشکل هستند. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی صحت ابزار ArcCN-Runoff برای تهیه­ی نقشه­ی حجم و ارتفاع رواناب در حوضه­ی آبخیز هراز می‌باشد. برای تهیه­ی نقشه­ی کاربری اراضی، تصاویر ماهواره‌لندست سال‌های 1375 و 1390 مورد پردازش و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نقشه­ی گروه‌های هیدرولوژیک خاک تهیه و مـحاسبات بارش سالانه با استفاده از داده‌های روزانه بارش ایستگاه‌های محدوده­ی حوضه برای سال‌های مختلف انجام شد. جهت تهیه­ی نقشه­ی شماره­ی منحنی (CN) و برآورد حجم و ارتفاع رواناب از روش SCS و ابزار ArcCN-Runoff در محیط GIS استفاده شد. سپس رواناب مشاهداتی با استفاده از داده‌های روزانه دبی ایستگاه کره‌سنگ محاسبه و جداسازی جریان پایه انجام گرفت. در نهایت صحت رواناب برآوردی با برآورد درصد خطای نسبی ارزیابی گردید. براساس نتایج خطای نسبی برآورد رواناب در هر دو دوره 1375 و 1390 به‌هم نزدیک و نسبتاً کم (10 درصد) می‌باشد و ابزار به‌کار رفته، رواناب را با صحت حدود 90 درصد در هر دو دوره برآورد کرده است و می‌تواند برای ارزیابی و برآورد رواناب به‌کار برده شود.