برآورد میزان و شدت جابجایی رودخانه‌ی ارس در پهن دشت سیلابی

Abstract

<strong>چکیده</strong> جابجایی جانبی کانال و تغییرات مسیر جریان رودخانه­ها به طرفین، یکی از علل اصلی گسترش دشت­های سیلابی، فرسایش کناری و تخلیه خاک­های دشت­های سیلابی به رودخانه­ها در اثر برش کناری است. رودخانه­ی ارس با پیچ و خم­های زیاد دارای جابجایی سالانه قابل ملاحظه است. با عنایت به خط مرزی بودن مسیر جریان این رودخانه بین ایران و کشورهای همسایه شمالی، تثبیت جابجایی و تعیین جهت جابجایی از ضرورت­ها محسوب می­شود. در این مقاله برای بررسی میزان جابجایی عرضی رودخانه­ی ارس در بازه­ی زمانی (1985 تا 2015) از تصاویر ماهواره­ای لندست 5 و 2 (­Mss) لندست 5 (TM­( لندست 7 (ETM+)، و لندست 8 ((OLIا1) با قدرت تفکیک 30 و 15 استفاده شد. برای برآورد میزان جابجایی یا پویایی، از شاخص جابجایی یا اندکس حرکت (MI) و Rm و برای محاسبه­ی سینوزیته از شاخص سینوزیته استفاده شده است. بررسی متوسط شعاع خمیدگی قوس­ها در طرف ایران نشان می­دهد که متوسط شعاع قوس خمیدگی­های ایجاد شده در مسیرجریان 62/509 متر است. این در حالی که متوسط شعاع خمیدگی قوس­ها در طرف مقابل 71/515 متر است. اگر به نوسانات پهنای دشت سیلابی دقت شود، مشخص می­شود که گستره­ی جابجایی­ها در طول مسیر بسیار متفاوت بوده و در جایی که پهنا بیشتر شده، جابجایی­ها نیز بیشتر شده است. بررسی تغییرات اخیر نیز حاکی از بروز تغییرات در مسیر این رودخانه است اما میزان جابجایی­ها نسبت گذشته کاهش یافته و تفاوت جابجایی­ها در طرف مقابل و ایران به حداقل ممکن رسیده است. متوسط میزان جابجایی کانال جریان آب به طرف ایران در سال 2010 به 21/27 و این میزان در طرف مقابل به 32/28 بوده است