برآورد بار رسوب ماهانه‌ی ایستگاه‌های حوضه‌ی آجی‌چای با استفاده از مدل MPSIAC و ریزمقیاس نمایی آبشاری

Abstract

در این مقاله جهت برآورد میزان فرسایش و رسوب در زیرحوضه­های حوضه­ی آجی­چای با توجه به نبود آمار کافی بار رسوب -که یـکی از مسائل اساسی حوضه­های کشور می­باشد- از مدل تجربی پسیاک اصلاح شده استفاده شده است. از آنجائی که میزان رسوب حاصل از این مدل متوسط سالانه می­باشد، لذا در مرحله­ی اول جهت محاسبه رسوب برای هر سال چگونگی تغییرات فاکتورهای نه­گانه مدل فوق نسبت به زمان مورد بررسی قرار داده شده است. فاکتورهای که ماهانه (مثل بارش و رواناب) و یا سالانه (مثل پوشش گیاهی و کاربری اراضی) دستخوش تغییر هستند، نقش مستقیمی در محاسبه رسوب برای هر سال دارند. در مرحله­­ی دوم برای ریزمقیاس کردن رسوب سالانه­ی حاصل از مدلسازی مرحله­ی اول و با توجه به اینکه نمی­توان رسوب سالانه را به نسبت مساوی برای تمام ماه­های سال توزیع کرد، با استفاده از روش آبشاری میزان رسوب سالانه به ماهانه ریزمقیاس گردید. نتایج حاصل نشان می­دهد بین بار رسوب برآورد شده با مدل پسیاک اصلاح شده و ریزمقیاس شده با مدل آبشاری، با نتایج مشاهداتی و ثبت شده همبستگی بالایی وجود دارد. از طرفی همانطوری که انتظار می­ر­فت از بین عوامل نه گانه مدل، دو عامل فرسایش رودخانه­ای و فرسایش سطحی به ترتیب 6/13 و 4/13 بیشترین امتیاز را دارند همچنین کاربری اراضی و پوشش گیاهی با امتیازهای 4/13 و 5/11 نقش خود را در تولید و یا مهار رسوب به خوبی نشان می دهند. میزان رسوبدهی سالانه در کل حوضه 92/1 تن در هکتار می­باشد که زیرحوضه 22 با توجه به شیب تند و پوشش گیاهی کاملا ضعیف با 88/3 تن در هکتار در سال بیشترین و زیرحوضه 1-14 با 0/1 تن در هکتار در سال کمترین مقدار تولید رسوب را در حوضه به خود اختصاص دادند.