برآورد شماره‌ی منحنی و ارتفاع رواناب در محیط Arc-GIS (مطالعه‌ی موردی: شهرستان مشکین‌شهر)

Abstract

سیل از جمله مخاطرات ناشی از تغییرات اقلیمی و کاربری اراضی در اکثر نقاط دنیاست که سالانه خسارات بسیار زیادی بر جوامع تحمیل می­کند. برای مدیریت و پیش­بینی سیل ­خیزی یک منطقه، تخمین پتانسیل ارتفاع رواناب نقش مهمی دارد؛ در این راستا سازمان حفاظت خاک آمریکا (SCS) یکی از مؤثرترین روش­ ها را ارائه داده است که برای حوضه ­های فاقد آمار بسیار مناسب می­باشد. مطالعه­ ی حاضر نیز با هدف محاسبه و تحلیل پتانسیل سیل­ خیزی در داخل شهر مشکین­ شهر و حوضه­ی پیرامونی با استفاده از روش (SCS) انجام شد. با توجه به اینکه محدوده­ ی مورد مطالعه شامل داخل شهر و حوضه­ ی پیرامون است و تنوع کاربری بالایی دارد؛ تخمین ضریب رواناب با روش­های دستی به سختی امکان پذیر است. بنابراین به منظور سرعت و دقت در انجام کار، از نرم­افزار ArcGIS و الحاقیه­ های Arc-Hydro و ArcCN-Runoff استفاده گردید. در گام اول نقشه­ی کاربری اراضی منطقه با جدول شاخص مقایسه و با اطلاعات گروه هیدرولوژیکی خاک تلفیق شد، سپس شماره­ ی منحنی (CN) که یک عامل مهم در روش SCS است به دست آمد. در گام بعد با لحاظ میانگین بارش و CN، پتانسیل رواناب محدوده محاسبه گردید و نتایج به صورت دو نقشه CN و ارتفاع رواناب، پهنه­ بندی ­شد؛ که CN از شماره­ی منحنی 32 تا 98 (میانگین 88/76) در 5 کلاس و ارتفاع رواناب نیز از صفر تا 99/0 (با میانگین 28/0 برای کل منطقه و 31/0 برای محدوده­ی داخل شهر)، در 5 کلاس طبقه­ بندی گردید.