تحلیل روابط حاکم بر بارش، دبی جریان و دبی رسوب حوضه ی آبریز لیقوان‌چای (با استفاده از برنامه ریزی ژنتیک در بازه ی زمانی فصلی)

Abstract

مطالعه و بررسی فرآیند رسوب­زایی به ­عنوان یکی از معضلات اساسی و مطرح در مدیریت حوضه ­های آبریز، بدون شناخت ماهیت پیچیده و عوامل مؤثر در وقوع آن امکان‌پذیر نیست. در تحقیق حاضر با هدف بررسی این عوامل در حوضه­ ی­ آبریز لیقوان چای، ابتدا دبی رسوب معلق، برای روزهایی بدون داده­ برداری با استفاده از مدل­ سازی رابطه­ ی بین دبی جریان و دبی معلق رسوب در برنامه ­ریزی ژنتیک برآورد شد. سپس برازش توابع رگرسیونی بین پارامترهای دبی متوسط جریان و بارش با دبی رسوب معلق در محیط برنامه‌ی SPSS و مدل‌سازی در برنامه­ ریزی ژنتیک در بازه‌ی زمانی فصلی انجام گرفت. نتایج نشان داد که بین متغیر دبی متوسط جریان و دبی رسوب معلق اثر معنی­ دار همراه با همبستگی بالای 90 % وجود داشته و بین متغیر بارش و دبی رسوب معلق اثر معنی­ دار همراه با همبستگی پایین نسبت به دبی متوسط جریان برقرار است. بالاترین میزان همبستگی بین بارش و دبی رسوب معلق در فصل بهار و پایین‌ترین میزان این همبستگی برای فصول پاییز و زمستان بوده است. در برنامه ­ریزی ژنتیک از 3 تیپ مدل استفاده شد و با توجه بـه معیارهای ارزیابی، مدل دوم (دبی متوسط جریان و دبی رسوب معلق) دقـیق‌‌ترین مدل نسبت به مدل­ های اول (بارش و دبی رسوب) و سوم (دبی متوسط جریان و بارش با دبی رسوب معلق) شناسایی شد. در بیشتر موارد وارد کردن متغیر بارش همراه با دبی متوسط جریان در مدل، از دقت آن کاسته است.