تحلیل روند تغییرات مورفولوژیکی الگوی آبراهه بابل رود از طریق نیمرخ‌های متساوی‌البعد (ترانسکت)

Abstract

چکیده<br /> رودخانه­ ها سیستم ­هایی پویا بوده و مشخصه‌های فضایی­-زمانی آن­ها پیوسته در حال تغییر هستند. این تغییرات و جابه­ جایی مشکلاتی را برای کاربری­ های انسانی و اکولوژیکی در برداشته و بررسی این تغییرات از مباحث مهم ژئومورفولوژی رودخانه­ ای محسوب می­گردد. در این پژوهش، به بررسی تغییرات مورفولوژیک قسمتی از آبراهه بابل رود در طی بازه زمانی (1334-1393) و مکانی (از شهر بابل تا روستای کاردگرکلا به طول 18/45 کیلومتر) پرداخته‌شده است. با استفاده از عکس­های هوایی سال 1334 و 1383 و تصاویر ماهواره Land Sat 8 سال 1393 مسیر رودخانه در سه دوره زمانی در محیط نرم‌افزار Arc GIS رقومی شده است. برای تجزیه‌وتحلیل دقیق تغییرات آبراهه در دوره موردمطالعه؛ بعد از تعیین خط القعر، خط ثابت و ترانسکت‌هایی بافاصله 1000 در 1000 متر در نظر گرفته‌شده است. سپس در محیط Arc Gis بعد از تعیین ترانسکت­ ها و خط­القعر، پلی گون‌هایی ایجاد شد و مساحت هر پلی گون نسبت به دوره قبل باهم مقایسه شده است. در نهایت از طریق تطبیق اختلافات موجود بین ترانسکت­ های متوالی زمانی، تغییرات خط القعر در بستر رودخانه تعیین شد. نتایج مقایسه­ بازه‌ها نشان می‌دهد که الگوی رودخانه در سه دوره زمانی در محدوده موردمطالعه نسبتاً ناپایدار بوده و روند پسروی داشته است. بیشترین تغییرات در بازه دوم روی‌داده است. هم­چنین از طریق ترانسکت بندی، تغییرات خط­القعر طی دوره موردمطالعه بررسی‌شده و بیشترین تغییرات در ترانسکت 9 تا 22 رخ‌داده است. دلیل عمده تغییرات، جابه­ جایی خط­ القعر تحت تأثیر عوامل طبیعی است.