معناشناسی حذف نون در مضارع مجزوم کَانَ با تکیه بر آیات قرآنی

Abstract

حذف در زبان عربی یکی از مباحث مهم در علم نحو است که به دلایل گوناگونی صورت می‌گیرد. برخی نحویان بزرگ عربی حذف نون در در فعل ناقصة «کان» را به دلیل تخفیف یا کثرت استعمال می‌دانند. در قرآن کریم نیز که نمونۀ بی‌همتای فصاحت و بلاغت است، در برخی آیات، حرف نون از پایان فعل مضارع مجزوم کان حذف شده و در مواردی مشابه، آیاتی وجود دارد که حذف رُخ نداده و حرف نون باقی مانده‌است؛ بنابراین روشن است که در این حذف، نکته‌ای بلاغی وجود دارد که با مقتضای حال آیات قرآن کریم در ارتباط است و براساس بافت موقعیتی صورت گرفته‌است. پس این نظریه که حذف نون به دلیل تخفیف یا کثرت استعمال است، بدون توجه به معناشناسی آیات بوده‌است.<br /> بر همین اساس با بررسی معناشناسی آیات قرآن مشخص شد که حذف نون در مضارع مجزوم کَانَ به دلایلی همچون: « نهی‌کردن از چیزی با قوّت تمام، ضعف گوینده و بی‌رغبتی به پاسخ‌گویی، نشان‌دادن نهایت پستی و حقیربودن کسی، نفی عملی و مخالفت با آن با قاطعیت تمام، و نشان‌دادن شتاب و عجله» انجام شده‌است.<br /> در این مقاله، به بررسی معناشناسی این حذف، کارکردهای زیباشناختی و نشان‌دادن هدف‌دار بودن آن در این آیات پرداخته شده‌ تا بتوان از نتایج این بررسی در ترجمه‌ها و تفسیرهای قرآن کریم استفاده کرد و نظرگاهی روشن‌تر به دست داد.