بررسی واژگان اضداد و نقش تفسیری آنها در قرآن کریم (با محوریت تفاسیر تبیان شیخ طوسی و المیزان علامه طباطبایی)

Abstract

واژگان اضداد به دلیل نقش مهمی که در تفسیر آیات دارند، از دیرباز مورد توجه مفسران قرآن قرار گرفته‌‌اند. برای دست‌‌یافتن به یک تفسیر روشن از معنای چنین کلماتی که در عین وحدت دارای دو معنای متضادند، به‌‌ویژه در آیات قرآن، باید به دیدگاه مفسران صاحب‌‌نظر و لغت‌‌شناسی که در شناخت این کلمات تبحر دارند، و با ارائة شواهد و قرائن تفسیر شایسته‌‌ای از آنها ارائه می‌دهند، مراجعه کرد. ازاین‌‌رو این مقاله قصد دارد بعد از ارائة گزارشی از پیشینة مبحث اضداد و اختلاف‌‌نظر بزرگان علم لغت در زمینة وجود این الفاظ در زبان عربی و آیات قرآن، به بررسی این پدیدة غیرقابل انکار زبانی، در تفاسیر قرآن بپردازد. انتخاب تفسیر تبیان شیخ طوسی و المیزان علّامه طباطبایی از میان تفاسیر موجود به دلیل دقت نظر و توجه هر دو مفسر به اهمیت و جایگاه اضداد در تبیین و تفسیر آیات قرآن بوده‌است.<br /> ازجمله نتایج این مقاله، تأیید وجود پدیدة اضداد در زبان عربی و قرآن از جانب هر دو مفسر، توجه و بهره‌‌گیری از معنای متضاد این کلمات در تفسیر آیات، گسترده‌‌تر بودن مبحث اضداد در تبیان نسبت به المیزان و نیز توجه هر دو مفسر به عوامل پیدایش اضداد در زبان است.