بررسی رابطه¬ی زمان و جذابیت در روایت «الافق وراء البوّابه» از غسان کنفانی

Abstract

چکیده جذّابیت، عامل حیاتی روایت‌ها و مقصود نهایی آن محسوب می‌شود و نویسندگان برای تحقّق آن از تمامی ظرفیت‌ها استفاده می‌کنند که از جمله‌ی آن می‌توان به مؤلّفه‌ی زمان، اشاره کرد که با ظهور نظریّات دانشمندانی هم‌چون ژرار ژنت فرانسوی، اهمیّتش بیش از پیش، آشکارتر شد. این جستار با روش تحلیل محتوا بر‌ آن است تا اهمیّت و تأثیرات زمان و انواع مختلف آن یعنی نظم، تداوم و بسامد را از نظر ژرار ژنت در ایجاد جذّابیت داستان کوتاه «الافق وراء البوّابه» غسّان کنفانی، نویسنده‌ی مبارز فلسطینی، مورد بررسی و تحلیل قرار دهد تا نشان دهد که چگونه نویسنده در نظم با گذشته‌نگری، آینده‌نگری و ایجاد دگرگونی در نظم خطی روایت و نیز، شروع آن از نیمه‌‌ی داستان، بازی‌های زمانی، وارد کردن نوعی عاطفه و احساس و استفاده از ساخت برون‌گرا و در تداوم با فضاسازی، شتاب منفی نسبت به حوادث جذّاب، شتاب مثبت نسبت به بخش‌های تکراری و خسته‌کننده‌ی روایت و نزدیک کردن و دور کردن خواننده از داستان و در بسامد با تمرکز بر قسمت‌های برانگیزنده‌ی عواطف و احساسات مخاطب و تعلیق‌آفرین، تکرار آن‌ها و بیان کشمکش روانی شخصیت روایتش، به آشنایی‌زدایی در روایت پرداخته و نوعی ابهام و پیچیدگی را در آن وارد کرده به‌گونه‌ای که خواننده را برای دانستن ادامه‌ی روایت، کنجکاو و مشتاق ساخته و او را در هول و ولا و فرضیه‌سازی نگه داشته است؛ هم‌چنین عواطف و احساسات خواننده را به‌کار گرفته و نسبت به سرنوشت شخصیت‌های روایتش، حساس می‌کند و بدین وسیله، پیرنگ مطلوب و پیچیده‌ی داستانی خود را بنا می‌سازد و آن را برای خواننده، جذّاب جلوه می‌دهد.