تأثیرپذیری راوندی از شاهنامه و خدمت وی به تصحیح شاهنامه در راحة الصدور

Abstract

راوندی مورخ و ادیب نامدار قرن ششم و اوایل قرن هفتم با نقل 594 بیت از شاهنامه در راحة­الصدور که همگی در حکمت عملی است و با سرودن ابیات بسیاری بر وزن و لحن شاهنامه علاوه بر اثبات ارادت و علاقه­مندی­اش به حماسه بزرگ فردوسی، به دلیل نزدیک بودن زمان تدوین شاهنامه و راحه الصدور که از تمام نسخ موجود شاهنامه به وی نزدیکتر است، غیر مستقیم خدمت شایانی به تصحیح شاهنامه نموده است. چنان­که می­دانیم یکی از شیوه­های تصحیح متون نظم، مقابله­ی نسخ موجود یک متن با ابیات منقول آن اثر در دیگر آثار نزدیک به عصر شاعر است. شاهنامه یکی از شاهکار­های بزرگ زبان فارسی است که از روزگار شاعر تا کنون مورد توجه اکثر نویسندگان، مورخان و شاعران بوده واز آن ابیات بسیاری نقل کرده­اند. نظر به کثرت ابیات منقول شاهنامه در راحه الصدور و تقارن زمانی راوندی و فردوسی، در این مقاله ابتدا به بررسی موضوعی ابیات منقول و سپس به ارزش تصحیحی آنها از راه مقابله با چاپ­های معتبر موجود شاهنامه و نسخه بدل­های آنها پرداخته شده است. حاصل پژوهش نشان می­دهد اولاً تمام ابیات منقول در موضوعات حکمی و اخلاقی است که یقین ما را در باب استفاده­ی مؤلف از یاداشت و نوشته­ای از قبل فراهم شده، بیشتر می­کند؛ ثانیاً در میان این ابیات مواردی وجود دارد که بر تمام نسخ موجود شاهنامه ترجیح دارد. لذا لازم به نظر می­رسد مصححان شاهنامه در تصحیح خود به این اثر ارزشمند عنایت ویژه داشته باشند.