نقد و بررسی واژگان و فرایندهای واجی در اشعار ظهیر فاریابی

Abstract

زبان مهمترین وسیله­ی ارتباطی انسان و پایه­ی همه­ی نهادهای اجتماعی و پدیده­ای است که در هر زمان در حال تغییر و تحول است. تحولات واجی از قدیمترین ایام تا کنون مورد توجه زبانشناسان بوده است. در آغاز رواج زبان فارسی دری هنوز تلفظ بسیاری از کلمات و املای آنها صورت ثابت و واحدی پیدا نکرده بود، لذا یک کلمه به صورتهای گوناگون تلفظ و نوشته می­شد. مطالعه­ی دیوان ظهیر فاریابی(متوفی به سال 598)، شاعر با ذوق و مشهور قصیده و غزل در قرن ششم هجری، از منظر واژگان به دلیل وسعت دامنه­ی لغات، فراوانی و دگرگونیآنها، محور اصلی این مقاله است. این امر علاوه بر اینکه واژه­ها و ترکیبات بسیاری را در اختیار ما قرار می­دهد که برغنای زبان فارسی افزوده­اند، رمز موفقیت شاعران گذشته را نیز از نظر تأثیرگذاری بر مخاطبان و کسب شهرت و اعتبار بازگو می­کند. در شعر ظهیر فاریابی، برخی از مختصات زبانی سبک خراسانی با اندکی تغییر - افزایش لغات عربی و کاهش قابل توجه کاربرد لغات مهجور کهن- به خدمت گرفته شده است. با توجه به اینکه برخی از ویژگیهای سبک خراسانی و همچنین برخی از مختصات سبک عراقی در اشعار او به چشم می­خورد، می­توان سبک او را بینابین نامید.