شیوه‌های شخصیت‌پردازی در حکایات فراواقعی رساله قشیریه

Abstract

ترجمه رساله قشیریه، یکی از متون مهم عرفانی است. قشیری برای القای مضامین عرفانی در این کتاب از حکایت‌پردازی بهره گرفته است. حکایات او بیشتر در باب کرامات و معجزات دینی است که بسیاری از آن‌ها جنبه غیرواقعی و تخیلی دارند. او در حکایت­های خود از مؤلفه­های داستان‌نویسی استفاده کرده است. دراین‌بین، پردازش عنصر شخصیت از بنیادی­ترین ساخت‌مایه­های عناصر داستان قلمداد می­گردد که در این مقاله قابل‌بررسی است در همین راستا و برای فرایافت و تأیید این مدعا، مقاله حاضر با روش توصیفی - تحلیلی بر آن بوده است تا از زوایه نقد ادبی به بررسی و تحلیل شیوه­های شخصیت‌پردازی در حکایت­های فراواقعی رساله قشیریه بپردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است قشیری شخصیت حکایات خود را با استفاده از دو شیوه مستقیم و غیرمستقیم معرفی می­کند و در این راه از سه طریق توصیف، کنش و گفتگو کمک می­گیرد. عنصر گفتگو در نود درصد حکایات او حضور دارد؛ چنان­چه در برخی از حکایات، شخصیت­ها فقط با نقل گفتگوها پرداخته و توصیف می­شود.