بررسی ریخت‌شناسانة داستان شغاد از شاهنامه

Abstract

مقاله پیش رو در صددصدد است تا داستان شغاد از شاهنامه را بر پایه نظریه ریخت‌شناسی ولادیمیر پراپ تحلیل و میزان برابری آن دو با یکدیگر را بررسی کند؛ به‌همین منظور در بخش نخست، مبانی نظری مکتب ساختارگرایی و ریخت‌شناسی بررسی می‎شود. در ساختارگرایی اصالت متن، بی‎توجهی به ریشه‌های فرهنگی، اجتماعی و تاریخی و توجه به روابط متقابل واحدهای متن مورد توجه بوده و در ریخت‎شناسی نیز مواردی مانند چهار قانون کلی در شخصیت‌ها، عناصر پایدار و متغییر داستان، کنش‎های هفت‎گانه شخصیت‎ها، کارکردها و انواع حرکت در داستان بررسی می‎شود. نگارندگان در بخش دوم به بررسی داستان شغاد بر پایة یافته‎های پراپ پرداخته‌ و، با رسم جداول جدول و شکل‌هایی این مباحث را که با کارکردهای پراپ مطابقت دارد نشان داده‌اند، هم‌چنین در مواردی جابه‎جایی کارکردها و تفاوت‌ها را نیز مشخص کرده‌اند. حاصل اینکه داستان از یک سو بر پایه الگوی پراپ دارای دو حرکت است و از سوی دیگر مؤلفه‌هایی دارد که با قوانین الگوی مورد نظر مطابق نیست.