پیشینۀ خودزندگی‌نامه‌نوشت در ادبیات کلاسیک فارسی

Abstract

این مقاله با بررسی نمونه­های نوع ادبی خودزندگی­نامه­نوشت در ادبیات کلاسیک، به توصیف پیشینه و بررسی چگونگی و چرایی وضعیت آن در این دوره خواهدپرداخت. برای دستیابی به این هدف از روش کیفی استفاده شده­است و داده­ها با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی بررسی شده­اند. ابزار گردآوری داده­ها فیش­برداری و نوع مطالعه، کتابخانه­ای است. روش کار بدین ترتیب است که نخست دو نمونۀ شناخته­شدۀ اتوبیوگرافی به‌عنوان معیار گزینش­شده سپس بر اساس معیارهای موجود در آن­ها، به بررسی سایر آثار ادبیات کلاسیک پرداخته‌شده ونمونه­های دیگری هم در قالب این نوع ادبی معرفی شده­است؛ نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد که غیرازاین دو نوع شناخته­شده در ادبیات کلاسیک، نمونه‌های دیگری هم به‌طور مستقل یا در لابه‌لای سایر انواع وجود دارد؛ اما تعداد آن­ها در این دوره نسبت به دوره­های قبل (ایران باستان) و بعد (معاصر) کمتر است و دلایل آن بیشتر سیطرۀ فرهنگ اسلامی- عرفانی است که سخن از خود و من در آن­ها مطرود است؛ علاوه بر این، وجود جنگ­های متعدد در ایران از قرن هفتم به بعد سبب ایجاد و نیاز به انواع قوی‌تری چون تذکره و تاریخ شده و باعث شده، این نوع را درخود پوشش دهند.