تحلیل سبک‏ شناختى شرف‏نامه نظامى گنجوى

Abstract

در این مقاله، شرف‏نامه نظامى با رویکرد سبک‏شناختى، تحلیل شده است. چارچوب منظور در این تحلیل، بررسى سه سطح فکرى، زبانى و ادبى اثر به روش توصیفى است که ابتدا عناصر داراى بسامد از متن استخراج، سپس از راه توصیف و تحلیل بررسى شده است. بر طبق مؤلفه‏هاى داراى بسامد، هر یک از سه سطح مذکور به زیرمجموعه‏هایى نیز تقسیم شده است. جستجوى ناکجاآباد، دم غنیمت شمردن و بزم‏اندیشى سه مفهوم غالب در سطح فکرى است که عمدتا برخاسته از تجارب ناخوشایند شاعر در کهنسالى اوست. تشخّص زبانى به واسطه جنبه موسیقایى و حوزه‏هاى واژگانى گوناگون و برخى ویژگى‏هاى نحوى، سطح زبانى شرف‏نامه را داراى جنبه‏هاى سبک‏شناختى کرده است. بررسى تشبیه و استعاره، مهم‏ترین مؤلفه‏هاى سطح ادبى شرف‏نامه، نشان مى‏دهد که ناسازگارى تصاویر و بسامد آن‏ها با جنبه‏هاى مختلف حماسه از قبیل درشتى و خشونت و فراخى و گستردگى فضا، به جنبه حماسى اثر لطمه زده و آن را در مقایسه با متون حماسى فاخرى چون شاهنامه در سطح پایین‏ترى قرار داده است.