گستره ارزش های کاری سکویی برای آموزشگری در محیط آموزش عالی

Abstract

بنیادهای فرهنگی و علمی از دیرباز برای عمل‌کنندگان در نقش‌های مدرس یا آموزشگر و آموزش‌گیرنده وظایف و حقوقی قائل شده‌اند. از جمله وظایفی که می‌توان بر اساس همان بنیادها برای آموزشگر قائل بود فراهم‌سازی تدابیری است که آموزش‌گیرنده را آماده برای زیست در حال و شرایط در حال شکل‌گیری خواهدکرد. آموزشگری در موقعیت‌های تربیتی رسالتی چند وجهی است زیرا رهبریت تربیت اخلاقی، عاطفی، شناختی، اجتماعی، رفتاری و شغلی آموزش‌گیرندگان فرایند پیچیده‌ای است که به‌کارگیری مجموعه‌ای از توانمندی‌ها را می‌طلبد. تلفیقی همگون از دانش‌ها، مهارت‌ها و باورها که مدرس را آماده یا به‌عبارتی شایسته‌ی چنین هدایتگری می‌نماید. از طرف دیگر، واقعیت محیط یادگیری در انواع سنتی و مجازی صرفاً یک ویژگی فیزیکی یا ارتباط کمّی بین عناصر فیزیکی نیست بلکه فراتر از آن یک سازه‌ی مفهومی است که از تعاملات نظام باوری، ذهنیت‌های شناختی، هیجانی و اجتماعی- فرهنگی نقش‌آفرینان صحنه‌ی یادگیری متأثر می‌شود. بر این اساس، این پژوهش که مقاله برگرفته از آن است، با هدف کاوش و توصیف مؤلفه‌های ارزش‌های کاری و حرفه‌ای مبتنی بر نقش تربیتی- اخلاقی مدرسان/آموزشگران دانشگاه تنظیم شده است. در این راستا از شیوه‌ی پژوهش کیفی اکتشافی بهره گرفته شد و داده‌ها به کمک مصاحبه‌ی بازپاسخ با 36 مدرس (خبره‌ی علمی) رشته‌های علوم انسانی، پایه، پزشکی و مهندسی از دانشگاه‌های تهران، صنعتی امیرکبیر، شهید بهشتی، خوارزمی، علامه طباطبایی، تربیت مدرس، علوم پزشکی تهران و علوم پزشکی شهید بهشتی جمع‌آوری شد. تحلیل داده‌ها بر مبنای استقرای تحلیلی انجام گرفت. یافته‌ها گستره‌ای از ارزش‌های کاری مبتنی بر نقش تربیتی-اخلاقی مدرسان دانشگاه را نمایان ساخت و نشان داد که آموزشگری ماهیت جامع و تلفیقی دارد و مؤلفه‌های ارزش‌های کاری در تلفیق با دیگر مؤلفه‌های حرفه‌ای برای آموزشگری در محیط آموزش عالی نقش‌آفرین است. یافته‌ها مؤلفه‌های ارزش‌های کاری شخصیتی، ارتباطی، شناختی، انگیزشی، باوری و حمایتی را در بر می‌گیرند که به‌لحاظ گستردگی به ارائه‌ی مؤلفه‌های باوری اشاره شده است. مؤلفه‌های ارزش‌های کاری می‌توانند به‌ عنوان شاخص ‌هایی در جذب، توانمند سازی، ارزشیابی و ماندگاری اعضای هیئت علمی در محیط آموزش عالی مورد تأمل قرار گیرند.