بررسی تطبیقی مکاتب مطالعات فرهنگی و جامعه‌شناسی فرهنگی

Abstract

فرهنگ، بستری است که تمام رفتارهای پایدار اجتماعی در درون آن صورت می­گیرد. منظور از بستر، محیط غیرمادی ساخته شده انسانی است که شامل ارزش­ها، باورها، آداب و رسوم و غیره است و مهمترین ویژگی آن پایداری و چسبندگی است و به رفتارهای پایدار انسان شکل می­دهد. در حقیقت رفتارهای پایدار انسان نتیجه فرهنگ خاصی است که دارد و تفاوت این رفتارها نتیجه تفاوت فرهنگ­ها است. براین اساس مکاتب و نظریات گوناگونی به فرهنگ و زمینه­های آن‌ها پرداخته­اند. در این مقاله ما در صدد برآمده‌ایم تا دو مکتب مطالعات­فرهنگی و جامعه شناسی­فرهنگی را که ضمن تأثیر­گذاری بر جریان­های موجود در جامعه نقش مهمی را در این راه ایفا کرده­اند، بررسی کنیم. براین اساس در ابتدا مکتب مطالعات­فرهنگی معرفی شده است و در مرحله بعد به معرفی جامعه­شناسی فرهنگی پرداخته­ایم و در پایان مقایسه‌ای بین دو مکتب مذکور از حییث تفاوت­های دو مکتب ذکر شده است. دو مکتب فوق با وجود مشترکاتی مانند خاستگاه مارکسیستی و خاستگاه اروپایی دارای تفاوت‌هایی نیز با هم هستند این تفاوت ها عبارتند از نوع نگاه آن­ها به فرهنگ، موضوع مورد مطالعه آن­ها، تفاوت در مکان­های جغرافیایی متفاوت و نوع رویکرد اتخاذ شده از طرف دو مکتب برای بررسی پدیده­های اجتماعی. براین اساس این مکاتب اگرچه شباهت­هایی باهم دارند اما از نظر هستی­شناسی یعنی نوع نگاه آن­ها به فرهنگ، معرفت­شناسی و روش­شناسی دارای تفاوت­های اساسی با هم دیگر هستند.