بررسی آب مجازی و شاخص‌های بهره‌وری آب کشاورزی در محصولات عمده زراعی (مطالعه موردی: شهرستان سقز استان کردستان)

Abstract

آب به‌عنوان کمیاب‌ترین نهاده کشاورزی، افزایش بهره‌وری آن طی چند دهه‌ی اخیر مورد توجه زیادی قرار گرفته است. بررسی‌ها بر اساس مقدار آب مجازی و شاخص های بهروری آب در محصولات کشاورزی، نیاز به پی‌ریزی روابطی است که نشان‌دهنده‌ی مقدار واقعی مصرف آن برای تولید محصولات باشد. پژوهش حاضر با استفاده از سه شاخص بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب شامل CPD، BPD و ، NBPD مقدار آب مجازی محصولات زراعی منتخب (گندم آبی، جو آبی، نخود آبی، چغندرقند، سیب زمینی، گوجه فرنگی، خیار، یونجه و شبدر) در سال زراعی 95-1394 برای شهرستان سقز استان کردستان اندازه گیری و بررسی شده است. نتایج بررسی شاخص بهره‌وری فیزیکی برای محصولات چغندرقند و نخود آبی به ترتیب برابر 5/9 و 2/0 کیلوگرم بر مترمکعب و به ترتیب بالاترین و پایین ترین مقادیر را دارا می باشند. همچنین نتایج بهره‌وری اقتصادی و خالص بهره‌وری این شاخص برای محصولات سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی به ترتیب حدود 3900 و 395 تومان در مترمکعب و شاخص بهره وری خالص اقتصادی بالغ بر 1420 و 110- تومان بر مترمکعب، بالاترین و پایین ترین مقادیر را به خود اختصاص داده‌اند. از دیگر نتایج تحقیق برای مقدار آب مجازی نشان داد، محصول نخود با 2/4 مترمکعب بر کیلوگرم آب مجازی بالاترین سطح آب مجازی را به خود اختصاص داده است که پایین‌ترین میزان بهره‌وری آب مجازی نیز در این محصول می‌باشد. در مقابل این شاخص برای محصول چغندرقند با مقدار 10 کیلوگرم بر مترمکعب بالاترین مقدار بهره‌وری آب مجازی را در منطقه موردمطالعه داراست.