مقایسه دو الگوی بارش یکنواخت و بلوک تناوبی در ارزیابی سیستم جمع‌آوری رواناب به منظور کنترل سیلاب در مناطق پرتراکم شهری با استفاده از نرم‌افزار ASSA (مطالعه موردی: حوضه چهل بازه گلستان مشهد)

Abstract

به دلیل افزایش سطوح نفوذ ناپذیر در شهر‌ها، حجم رواناب در زمان بارندگی به‌طور چشمگیری افزایش می‌‌یابد و باعث سرریز شدن کانال‌‌ها و جوی‌های انتقال‌دهنده‌ رواناب و بروز مشکلات فراوانی در سطح شهر می‌شود. یکی از ورودی‌های اصلی مدل‌های شبیه‌ساز سیلاب در حوضه‌های شهری، الگوی توزیع زمانی بارش است که در حیطه شبیه‌سازی بارش-رواناب کاربرد داشته و مشخصات هیدرولیکی جریان در مجاری انتقال‌دهنده اعم از روباز و سرپوشیده را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. روش‌های متعددی برای تعیین الگوی توزیع زمانی بارش ارائه شده است. در تحقیق حاضر، الگو‌های بارش در حوضه چهل بازه گلستان مشهد مورد ارزیابی قرار گرفت. در این راستا، از نرم‌افزار‌های Arc Map و ASSA جهت مدل‌سازی استفاده شد. حوضه‌بندی صورت گرفته بر مبنای شرایط موجود و در محیط AutoCAD وArc Map انجام گردید. همچنین، پارامتر‌‌های هندسی حوضه از جمله مساحت زیرحوضه‌‌ها، طول کانال‌‌ها، شیب و دیگر خصوصیات به کمک Arc Map محاسبه شد. برای توزیع زمانی بارندگی برای بارش طرح، از الگو‌های بارش یکنواخت و بلوک تناوبی استفاده شد و برای دوره‌های بازگشت 2 و 5 سال کفایت سیستم برای انتقال رواناب بررسی گردید. نتایج نشان داد که الگوی بارش نقش مهمی در میزان رواناب حوضه ایفا می‌کند. روش بلوک تناوبی برای دوره بازگشت 2 سال به میزان 33 درصد نسبت به الگوی بارش یکنواخت افزایش رواناب را نتیجه داد. همچنین، در روش بلوک تناوبی، زمان اوج هیدروگراف رواناب خروجی حوضه 29 درصد نسبت به روش بارش یکنواخت کاهش پیدا کرد و حجم رواناب خروجی 17 درصد افزایش را نشان داد. به طور کلی می‌توان گفت در مناطق شهری با توجه به تنوع در کاربری اراضی و حوضه‌بندی‌های متفاوت، روش بارش یکنواخت به دلیل در نظر گرفتن پارامترهای هندسی حوضه‌ها، نتایج بهتری در مقایسه با روش بلوک تناوبی ارائه می‌دهد.