ارزیابی و واسنجی روابط تجربی برآورد تبخیر از سطوح آزاد آب در حوضه دریاچه ارومیه

Abstract

تبخیر یکی از دلایل عمده هدر رفت آب و فشار به منابع آبی محسوب می‌گردد که برآورد آن در شرایط مختلف حائز اهمیت است. این پژوهش به منظور ارزیابی دقت روش‌های مختلف برآورد تبخیر در حوضه دریاچه ارومیه از طریق مقایسه با مقادیر حاصل از تشت تبخیر، در مقیاس زمانی ماهانه انجام پذیرفت. برای واسنجی ضرایب معادلات تجربی از روش بهینه سازی نیوتن رافسون استفاده گردید. بر اساس نتایج به‌دست آمده بیشترین میزان تبخیر در قسمت شرق حوضه دریاچه و کمترین مقدار تبخیر نیز در قسمت‌های جنوب و غرب دریاچه انجام می‌گیرد. نتایج نشان داد به طور کلی روش‌های مایر و ایوانف مقادیر تبخیر را بیش‌تر از مقدار واقعی برآورد می‌کنند. همچنین مقادیر تبخیر برآورد شده از طریق روابط جنسن هیز و بلانی کریدل بیشترین مشابهت را با نتایج حاصل از تشت تبخیر دارد و این روش‌ها که به ترتیب در دسته روابط دما – تابش خورشیدی و دما – ساعات روشنایی قرار دارند بیشترین دقت را در برآورد تبخیر در حوضه دریاچه ارومیه دارند. به طور متوسط برای حوضه دریاچه ارومیه روش‌های جنسن‌هیز و پاپاداکیس با مقادیر RMSE معادل 07/1 و 71/2 میلی‌متر بر روز به ترتیب به عنوان بهترین و بدترین روش معرفی شدند. بیشترین و کمترین اثر اصلاحی واسنجی روابط نیز به ترتیب به میزان 12/54 درصد برای روش استیفنز استوارت و 80/9 درصد برای روش جنسن هیز حاصل شد.