ارزیابی کیفیت زه‌آب اراضی شالیزاری برای استفاده مجدد در آبیاری و تخلیه به محیط‌زیست (مطالعه موردی: واحد عمرانی F4 شبکه آبیاری و زهکشی سفید‌رود)

Abstract

کم شدن منابع آب شیرین و همچنین کاهش کیفیت آب موجود در بخش کشاورزی، نیاز به یافتن منابع جدید جهت استفاده در آبیاری را امری ضروری نموده است. در این خصوص بهره‌گیری از آب‌های نامتعارف یکی از گزینه‌های پیش رو می‌باشد. استفاده مجدد از زه‌آب اراضی کشاورزی به عنوان یک منبع آب نامتعارف قابل دسترس، یکی از راه‌کارهای رفع، کمبود منابع آبی به‌شمار می‌رود. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی کیفیت زه‌آب اراضی شالیزاری شهرستان صومعه‌صرا واقع در واحد عمرانی F4 شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود برای استفاده مجدد در آبیاری و تخلیه به محیط‌زیست انجام شد. به‌منظور بررسی زه‌آب منطقه برای تخلیه به آب‌های سطحی و استفاده مجدد در آبیاری غلظت پارامترهای نیترات، ارتوفسفات، آمونیوم، نیاز بیولوژیکی اکسیژن، اکسیژن محلول، کل جامدات محلول و اسیدیته در نه مقطع در ماه‌های اردیبهشت تا تیر سال زراعی 1396 اندازه‌گیری و با استانداردهای آژانس حفاظت از محیط‌زیست، سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران و موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مقایسه شد. بیش‌ترین غلظت نیترات، ارتوفسفات، آمونیوم و نیاز بیولوژیکی اکسیژن به‌ترتیب 25/1، 184/0، 91/2 و 89 میلی‌گرم بر لیتر در ماه اردیبهشت و کم‌ترین غلظت اکسیژن محلول و بیش‌ترین غلظت کل جامدات محلول به‌ترتیب 6/3 و 289 میلی‌گرم بر لیتر در ماه تیر مشاهده شد. همچنین بیش‌ترین مقدار اسیدیته 23/8 در ماه اردیبهشت و کم‌ترین مقدار آن 26/7 در ماه خرداد بود. زه‌آب زهکش مورد نظر از نظر پارامترهای نیترات، ارتوفسفات، اسیدیته و کل جامدات محلول بر اساس تمام استانداردها در محدوده مجاز و قابل استفاده برای آبیاری و تخلیه به آب‌های سطحی بود. ولی از نظر پارامترهای اکسیژن محلول، نیاز بیولوژیکی اکسیژن و آمونیوم در برخی از استانداردها فراتر از حد مجاز و غیرقابل استفاده در آبیاری و تخلیه به آب‌های سطحی بود. با توجه به برآورد بار آلودگی زه‌آب ورودی زهکش مورد مطالعه به تالاب انزلی مشخص شد که بیش‌ترین بار آلودگی در طول دوره نمونه‌برداری در ماه اردیبهشت بود.