تعیین حجم ذخیره آب بندان حوضه آبیاری و زهکشی البرز با استفاده از MIKEBASIN

Abstract

دسترسی به آب کافی برای آبیاری در فصل کشت برنج که معمولا کم باران است، یکی از مشکلات کشاورزان در اراضی شالیزاری در شمال کشور است. برای برون‌رفت از این مشکل بایستی راهکارهای کنترل و بهره­برداری از بارش‌های نابهنگام را با گسترش سازه­های تنظیم و ذخیره­سازی رواناب‌های جاری اصلاح نمود. در این پژوهش که در حوضه آبیاری و زهکشی البرز با وسعت 90520 هکتار انجام پذیرفت به‌ضرورت احداث آب‌بندان و تعیین حجم ذخیره آن با نرم­افزار MIKEBASIN پرداخته شد. برای شناسایی تشکل­های دارای کمبود از کل 20 تشکل موجود، حوضه را با مدل MIKEBASIN شبیه­سازی نموده و تشکل­های دارای کمبود مشخص شدند. نقشه رواناب با استفاده از فرمول جاستین به­دست آمد. پس از شبیه­سازی حوضه مشخص شد که آب­های بهنگام جاری در این حوضه کافی نبوده و تشکل­های BMC2، B3-2، HATKI3، C25-3 و C25-4 علی‌رغم استفاده از تمامی منابع آبی که در محدوده طرح وجود داشت، قادر به تامین تمامی نیازهای خود نیستند. میزان کمبود سالانه برابر با 35/13 میلیون مترمکعب برآورد شد. مساحت حوضه­ها برای تشکل­های C25-4، HATKI3، C25-3، B3-2 و BMC-2 به­ترتیب برابر 49/1479، 48/2814، 42/2592، 24/2529 و 15/2245 هکتار به­دست آمد. مقدار رواناب قابل‌کنترل جدید برای تشکل­های C25-4، HATKI3، C25-3، B3-2 و BMC-2 به­ترتیب برابر 57/2، 19/9، 56/4، 62/5 و 43/7 میلیون مترمکعب برآورد شد. برای تشکل C25-4 علی­رغم استفاده از رواناب کنترل‌شده جدید، بازهم کمبود آن جبران نشد. برای حل این مشکل باید از تشکل­های اطراف که مشکل کمبود ندارند استفاده نمود و یا آب بیش­تری از شبکه و سد تخصیص داد. همچنین پیشنهاد می­شود که سیستم تشکل­های آب­بران تقویت شده و آموزش لازم برای بهبود راندمان صورت گیرد.