پهنه‌بندی برنامه‌بندی آبیاری گندم زمستانه در استان فارس با استفاده از اطلاعات بارندگی(استوکاستیک)

Abstract

گندم یکی از محصولات عمدۀ استان فارس می­باشد و برنامه­بندی صحیح آبیاری آن باعث افزایش راندمان آبیاری و در نتیجه امکان استفاده بهینه از منابع آب می­گردد.آبیاری گندم زمستانه به­دلیل تطابق فصل کشت و رشد محصول با فصل بارندگی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. لذا در این تحقیق، با استفاده از مدل دوجزئی(زنجیره مارکوف و تابع توزیع گاما) مقدار روزانه بارش در دراز مدت شبیه‌سازی گردید. خروجی این مدل به‌عنوان عامل تصادفی و تبخیر – تعرق روزانه گندم به­عنوان عاملی یقینی در ترکیب با معادله بیلان آب خاک در 32 ایستگاه هواشناسی استان فارس، جهت پیش­بینی عمق و تاریخ آبیاری مورد استفاده قرار گرفت. هم­چنین در این پژوهش، بافت خاک غالب در هر ایستگاه و طول دوره­های مختلف رشد گندم در شرایط مختلف آب و هوایی در نظر گرفته شده است. در گام بعدی در یک سطح احتمال مشخص، تاریخ هر کدام از آبیاری­ها و مقدار آبیاری در هر نوبت پیش­بینی گردید. در نهایت، نقشه­های پهنه­بندی هم­احتمال برای پارامترهای شبیه‌سازی ‌شده، توسط نرم‌افزارArc GIS رسم گردید. با توجه به اینکه حساس­ترین مرحله رشد گندم، در مرحله خوشه­دهی و دو هفته پیش از گرده‌افشانی گندم(گلدهی) است، بررسی نتایج اجرای مدل نشان داد که در این مرحله، آبیاری گندم پیش­بینی گردیده است. این نشان داد که در ایستگاه­های موردبررسی، خروجی مدل براساس احتمال در نظر گرفته‌شده، منجر به تنش آبی در گیاه نگردید. با توجه به احتمال 75% نتایج، بیش­ترین تعداد آبیاری مورد نیاز در ایستگاه­های واقع در جنوب، جنوب­شرق و جنوب­غرب استان مشاهده شد. هم­چنین بیش­ترین نیاز آبیاری در ایستگاه­های واقع در جنوب و جنوب­شرق استان مشاهده گردید. تحلیل نتایج با توجه به سطح ریسک­پذیری، در تعیین نیاز آبیاری قابل تخصیص در کشت گندم زمستانه به کار رفت.