کاربرد شاخص تنش آبی گیاه برای زمان‌بندی تک آبیاری گندم دیم (مطالعه موردی در بالادست حوضه کرخه)

Abstract

این پژوهش به‌منظور بررسی امکان کاربرد شاخص تنش آبی گیاه برای زمان­بندی تک آبیاری بهاره گندم دیم در بالادست حوضه آبریز کرخه (به‌طور خاص منطقه هنام در استان لرستان) طی سال زراعی 94-1393 انجام گردید. بدین منظور در منطقه هنام سه مزرعه گندم دیم در عرصه کشاورزان به‌عنوان مزارع پژوهش انتخاب گردید. هر مزرعه به دو بخش تقسیم گردید. بخش اول در شرایط مدیریت دیم و بخش دوم تحت مدیریت تک آبیاری بهاره با عمق ثابت 60 میلی­متر بود. زمان اعمال تک آبیاری بهاره در مزارع شماره 1 تا 3 متفاوت و به ترتیب در سه مرحله آغاز سنبله­دهی، میانه گل­دهی (گرده افشانی) و اوایل دانه­بندی گندم بود. میزان رطوبت خاک تا عمق توسعه ریشه (60 سانتی­متر از سطح خاک) و دمای پوشش سبز گیاه طی روزهای مختلف در مراحل گل­دهی و دانه­بندی اندازه­گیری گردید. پس از تعیین مقادیر حدود مبنای پایین و بالا، مقادیر شاخص تنش آبی (CWSI) در مدیریت­های مختلف تعیین گردید. حد پایینی (خط مبنای پایین CWSI) برای گندم دیم در منطقه هنام به­صورت رابطه Tc – Ta = -2.089 VPD + 2.28 و حد مبنای بالا شاخص مذکور برابر 2/6 درجه سانتی‌گراد به دست آمد. آستانه تنش آبی برای گندم دیم به میزان 36/0 تعیین گردید. دمای پوشش سبز گیاه معادل آستانه مذکور برابر 4/26 درجه سانتی‌گراد حاصل گردید. تغییرات شاخص CWSI در مدیریت­های مختلف اعمال‌شده در مزارع پژوهشی با تغییرات عملکرد دانه همبستگی 83 درصد را نشان داد. همچنین ﺑﯿﻦ دﻣﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺒﺰ گیاه و ﻣﯿﺰان آب ﻣﻮﺟﻮد در ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺧﺎک (در عمق توسعه ریشه گندم دیم) ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﺎﻻﯾﯽ مشاهده شد (R²=0.78).