بررسی تأثیر شیب و تراکم ناهمواری‌‌های یک خردحوضه با بافت سنگین بر رواناب و فرسایش با استفاده از مدل EUROSEM

Abstract

فرسایش سریع خاک‌ها پدیده نامطلوبی است که موجب کاهش حاصلخیزی اراضی، کاهش ظرفیت منابع آب و آلودگی آب‌ها می‌شود. پژوهشگران مدل‌های مختلفی را برای پیش‌بینی فرسایش و رواناب پیشنهاد کرده‌اند که یکی از این مدل‌ها، مدل EUROSEM است که خطر فرسایش‌پذیری یک حوضه هیدرولوژیک را نسبت به مکان و زمان پیش‌بینی می­کند. در این پژوهش با استفاده از این مدل و آزمایش‌های متعدد به بررسی تأثیر شیب و ناهمواری‌های یک خردحوزه آبخیز با بافت رسی که یک بافت سنگین است بر مؤلفه­های رواناب و رسوب پرداخته شده است. آزمایش‌ها برای سه ناهمواری با تراکم­های متفاوت در جهت سه شیب متفاوت 5، 10 و 20 درصد و عمود بر آن­ها با سه تکرار انجام شدند. نتایج این تحقیق نشان‌داد تراکم ناهمواری‌ها در کاهش رواناب و رسوب به‌ترتیب به­مقدار 54 و 56 درصد نقش داشته است. نتیجه ارزیابی مدل نیز نشان داد که EUROSEM کلیه مؤلفه­های آب­نمود رواناب و رسوب­نمود رسوب را با ضریب همبستگی (R²) بیش از 97 در صد و خطای مربعات (RMSE) کم­تر از 4 درصد را با موفقیت پیش­بینی کرده است. ولی در پیش­بینی زمان رسیدن به اوج رسوب با ضریب همبستگی 25 درصد و خطای 56/7 درصد نا موفق بوده است.