مبادله آب مجازی به منظور بهبود بهره‌وری در مصرف آب (مطالعه موردی استان کرمان)

Abstract

تقریباً دو پنجم مساحت باغ‌های کل کشور در استان کرمان قرار دارد که از این سطح زیر کشت حدود 76 % آن باغ‌های پسته و خرما در استان کرمان می‌باشد. مشکل کمبود منابع آب و بارش یک واقعیت مهم و غیر قابل انکار در این استان محسوب می‌شود. لذا بررسی تحلیل آب مجازی محصولات استراتژیک بخش کشاورزی می‌تواند ما را در سیاست گذاری و برنامه­ریزی بهینه منابع آب یاری دهد. برای نیل به این هدف به محاسبه میزان آب مجازی محتوی محصولات کشاورزی استراتژیک استان (پسته و خرما) و سایر محصولات در سال 1388 و محاسبه حجم مبادلات آب مجازی استان از طریق واردات و صادرات این محصولات با استفاده از روش هوکسترا و هانگ (2002) و هوکسترا و همکاران (2009) پرداخته شد. نتایج به­دست آمده از این پژوهش نشان داد استان کرمان صادر کننده آب مجازی است و حجم صادرات آب مجازی در سال 1388 بیش از 64/2 میلیارد متر مکعب برآورد گردیده است. پسته و خرما جزء محصولات پرمصرف محسوب شده و از طرفی سایر محصولات نظیر میوه‌ها و صیفی­جات محصولات کم مصرفی هستند. پسته با عملکرد پایین میزان آب مجازی بالایی را دارا می‌باشد. اما خرما با عملکرد مناسب‌تری پایین‌تر از پسته قرار می‌گیرید اما هر دو محصول نسبت به حد استاندارد دارای آب مجازی بالایی هستند. بنابراین برای کاهش فشار وارده بر منابع آب داخلی، مستلزم بهره‌گیری بیش­تر از استراتژی مبادله آب مجازی در استان می‌باشیم.