برآورد ضریب گیاهی (Kc) گیاهان دارویی رزماری، اسطوخودوس و ماریتیغال (خارمریم) بااستفاده از بیلان آبی

Abstract

آگاهی از نیاز آبی گیاهان و برآورد تبخیر و تعرق یکی از ملاحظات اساسی برای افزایش بهره‏وری آب و مدیریت آن است. یکی از روش‎های تعیین آب مورد نیاز گیاهان در صورتی که بتوان وروردی‎ها و خروجی‎ها را اندازه‎گیری کرد روش بیلان آب و استفاده از لایسی‎متر‎ها است. این پژوهش با هدف تعیین ضریب گیاهی (K_c) و نیاز آبی سه گیاه دارویی ماریتیغال، اسطوخودوس و رزماری با روش بیلان آبی در سال 93 - 92 با استفاده از 9 لایسی‎متر زهکش‎دار در دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز (باجگاه) انجام گردید. تبخیر و تعرق روزانه واقعی با استفاده از معادله بیلان آب در لایسی‎مترها برآورد شد. تبخیر و تعرق پتانسیل نیز با استفاده از داده‎های ایستگاه هواشناسی دانشکده و با استفاده از معادله فائو–پنمن–مانتیث محاسبه گردید. از تقسیم تبخیر و تعرق واقعی گیاه بر تبخیر و تعرق پتانسیل، ضریب گیاهی روزانه برای طول دوره مطالعه به دست آمد. بر اساس این مطالعه تبخیر و تعرق فصلی گیاه ماریتیغال 6/372 میلی‎متر و ضریب گیاهی آن در مرحله رشد اولیه، توسعه، میانی و نهایی به ترتیب 3/0، 77/0، 04/1 و 85/0 به دست آمد. تبخیر و تعرق واقعی دو گیاه اسطوخودوس و رزماری در دوره بررسی یکساله برابر 4/1191 و 46/1453 میلی‎متر برآورد گردید. حداکثر و حداقل تبخیر و تعرق روزانه گیاه رزماری به ترتیب 17/8 میلی متردر مرداد و 58/0 میلی‏متر در دی ماه و حداکثر و حداقل ضریب گیاهی آن در دی ماه 16/0 و در مرداد ماه 13/1 برآورد شد. به­همین ترتیب حداکثر و حداقل تبخیر و تعرق روزانه گیاه اسطوخودوس 82/7 میلی‎متر در خرداد و 62/0 میلی‎متر در دی ماه و حداکثر و حداقل ضریب گیاهی آن 18/1 در خرداد و 18/0 در دی ماه بدست آمد. از بین سه گیاه مورد مطالعه در دوره زمانی محدود و در شرایط انجام تحقیق گیاه ماریتیغال با توجه به فصلی و کوتاه­تر بودن دوره رشد به کم­ترین مقدار آب ورزماری که جزو گیاهان چند ساله می‎باشد به بیش­ترین مقدار آب نیاز دارد. اما برای حصول اطمینان بیش­تر توصیه می‎شود این آزمایش در دیگر مناطق و با تکرار انجام شود.