کاربرد شاخص PCI در بررسی الگوی بارش ایران و تحلیل روند تغییرات آن در مقیاس سالانه و فصلی طی نیم قرن اخیر

Abstract

بررسی پدیده بارندگی به­عنوان یکی از مهم­ترین عوامل هواشناسی که به صورت مستقیم، دسترسی به منابع آب را تحت تأثیر قرار می دهد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مطالعه شاخص تراکم بارش (PCI) با استفاده از داده­های بارش ماهانه 34 ایستگاه سینوپتیک در دوره آماری 2010-1961 محاسبه و روند تغییرات آن در دو مقیاس سالانه و فصلی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج پهنه بندی شاخص مورد نظر در مقیاس سالانه نشان داد که پراکندگی بارندگی در دو زیر بازه 25 ساله از الگوی یکسان پیروی می­کند. هم­چنین براساس نتایج حاصله، شاخص PCI در مناطق مرکزی و جنوبی کشور، شامل استان­های کرمان، بندرعباس، یزد، زاهدان، شهرکرد، بیرجند، بوشهر، اهواز و اصفهان نشان دهنده وجود بی نظمی زیاد و پراکندگی بالا در ریزش­های جوی بوده و در هیچ یک از ایستگاه­های مورد مطالعه ، تمرکز یکنواخت (PCI<10) در مقیاس سالانه مشاهده نشد. نتایج بررسی روند تغییرات شاخص مذکور در دوره آماری 2010 - 1961 نشان داد که روند شاخص PCI در فصل زمستان در 16 و 15 ایستگاه به ترتیب افزایش و کاهش غیر معنی­دار داشته و در ایستگاه­های دزفول، سقز و همدان با کاهش معنی­دار مواجه شده است. هم­چنین در فصل بهار ایستگاه­های کرمان و رامسر، وجود روند افزایشی معنی­دار در شاخص PCI را نشان داده که به معنای افزایش معنی­دار بی نظمی­های پراکندگی بارش در این دو ایستگاه می­باشد. در فصل تابستان، ایستگاه گرگان بی نظمی شدید و معنی­دار را برای شاخص PCI نشان داد و در فصل پاییز ایستگاه­های تبریز و زاهدان روند افزایشی معنی­دار و ایستگاه بابلسر نیز دارای روندکاهشی معنی­دار در شاخص PCI را تجربه کرده ا ند. در مقیاس سالانه نیز 50 درصد ایستگاه­ها با روند افزایشی در شاخص PCI مواجه بوده­اند