اثرات موقعیت و عمق ترک کششی در پایداری ساحل رودخانه1

Abstract

<em> از عمده‌ترین‌ منابع تولید رسوبات، فرسایش سواحل رودخانه‌هاست که به دلیل اثرگذاری بر خصوصیات مجاری رودخانه‌ها, در توسعة پهنة سیلابی و مدیریت منابع آب بسیار اهمیت دارد. در مطالعات پایداری سواحل رودخانه، موقعیت و عمق ترک کششی از جمله پارامترهای </em><em>موجود</em><em> در تعریف شکل هندسی سواحل </em><em>در معرض </em><em>تخریب‌ </em><em>هستند که تاکنون جهت تعیین آنها و میزان تأثیراتشان بر پایداری ساحل تحقیقات بسیار اندکی شده است. </em><em>در </em><em>این تحقیق، ضمن بررسی </em><em>سواحل برخی از رودخانه‌های داخل کشور از قبیل رودخانه‌های کارون, کرخه, کرخه‌نور, روفایه, کرج، و کردان به‌منظور ارائه </em><em>روشی مناسب </em><em>جهت محاسبة موقعیت و عمق ترک کششی, تأثیرات ترک کششی در </em><em>تعیین </em><em>پایداری سواحل رودخانه نیز مطالعه</em><em> شده است.</em><em> در این باره، با استفاده از اطلاعات جمع‌آوری شده از 51 محل در مسیر رودخانه می‌سی‌سی‌پی در آمریکا, با </em><em>یک </em><em>مدل جامع آنالیز پایداری سواحل رودخانه‌ها</em><em>(EMSAR)</em><em> پایداری ساحل آنالیز شده است. براساس نتایج آنالیز پایداری برای اطلاعات موجود, مقدار ضریب ایمنی ساحل در برابر فرسایش به‌ترتیب اهمیت نسبت به تغییرات زاویة ساحل, تغییرات چسبندگی، و وزن مخصوص مصالح بیشترین حساسیت را دارد. </em><em>نتایج همچنین نشان دهنده تأثیر ناچیز تغییرات </em><em>عمق ترک کششی بر مقدار ضریب ا</em><em>یمنی </em><em>پایداری ساحل رودخانه است</em><em> به گونه</em><em>‌</em><em>ای که در صورت وجود </em><em>20 درصد خطا در تعیین مقدار عمق ترک و زاویة ساحل, </em><em>میزان خطای حاصل در مقدار ضریب ایمنی </em><em>به‌ترتیب </em><em>برابر </em><em>4 و 25 درصد است </em><em>که بیانگر حساسیت اندک</em><em>ضریب ایمنی نسبت به تغییرات عمق ترک کششی و حساسیت زیاد ضریب ایمنی نسبت به تغییرات مقدار زاویة ساحل است. براساس مشاهدات صحرایی و تعیین نوع ذرات تشکیل دهندة سواحل تخریب‌یافته, مشخص شد که توسعة ترک کششی در خاک­های دربردارنده 10-20 درصد وزنی رس در صورت تغییر شرایط رطوبتی خاک محتمل است و در خاک­های با چسبندگی بالا یا خاک­های درشت‌ دانه امکان توسعه ترک کششی وجود ندارد.</em>