ساخت و ارزیابی دستگاه کاشت مستقیم غلات در سیستم بی‌خاک‌ورزی مجهز به شیار بازکن فعال

Abstract

سیستم بی­خاک­ورزی در ایران به دلیل نبود ماشین ­کاشت مناسب جهت تأمین تماس کافی بذر با خاک، در بسیاری از موارد موفق نبوده ­است. معرفی دستگاهی که بتواند در زمین­های­سخت (شخم نخورده) و با وجود کلش محصول قبلی در زمین، بذر و کود را در داخل شیاری در دو عمق مختلف قرار دهد، اولین قدم در راه پیاده کردن طرح­های پایلوت بی­خاک­ورزی و در نهایت ترویج آن در مناطق مستعد این روش کاشت است. در این تحقیق، ساخت و ارزیابی شیار بازکن دیسکی فعال که به مانند <br /> ارّه­ای دوار می­تواند شیاری در خاک ایجاد کند، در زمینی شخم نخورده و پوشیده از بقایای گیاهی ارزیابی شد. در آزمون­های مقدماتی صفحة برش (شیار بازکن فعال) در سرعت­های دورانی مختلف و در شرایطی به­کار گرفته شد که هم جهت یا خلاف جهت چرخ­های تراکتور به حرکت در می­آمد. نتایج این ارزیابی­ها نشان ­داد که چرخش صفحة برش در جهت خلاف چرخ­های تراکتور نه تنها شیاری نسبتاً خالی از خاک پس از عبور به­جا می­گذارد بلکه باعث برش عمیق­تر خاک نسبت به حالتی می­شود که هم جهت با چرخ های تراکتور بچرخد. در این حالت، شیار بازکن توانست شیاری به عمق متوسط 5/5 سانتی­متر و به عرض متوسط 5/1 سانتی­متر بریده خاک آن را به سمت جلو و بالا پرتاب­ کند. در حالی که چرخش صفحة برش در جهت چرخ­های تراکتور منجر به پر شدن مجدد شیار ایجاد شده می­شود. برای جلوگیری از پرتاب خاک به جلو و بالا، یک گلگیر محافظ تعبیه شد. این محافظ باعث شد که مقداری از خاک به سمت عقب واحد برش منحرف و از انتهای واحد برش مجدداً به داخل شیار ریخته شود و حدود یک چهارم عمق آن را پرکند. از این مقدار خاک برای ایجاد لایه­ای از خاک بین کود و بذر استفاده شد. برای این منظور لولة سقوط کود به فاصلة نزدیکی در پشت صفحه برش (در ارتفاع 5 سانتی­متری سطح زمین) قرار داده ­شد تا قبل از پر شدن بخشی از شیار، کود را در کف آن جایگذاری کند. با نصب لوله­های سقوط بذر در امتداد شیار ایجاد شده با فاصله­ای از صفحة برش در بالای سطح خاک بذر در داخل شیار نیمه پر جایگذاری و خاک نرم باقیمانده در طرفین شیار بر اثر پوشانندة انتهایی روی بذر ریخته می­شود. نتایج ارزیابی نهائی ماشین مجهز به چنین واحدهای کاشتی نشان می­دهد که در صورت رعایت نسبت بهینه سرعت دورانی شیار بازکن به سرعت پیشروی، این ماشین می­تواند در زمین شخم نخوردة پوشیده از بقایای گندم با به هم زدن کمتر از 10 درصد سطح خاک کود را در عمقی حدود 2 سانتی­متر پایین­تر از عمق مطلوب بذر قرار دهد و تماس کافی بذر با خاک را تأمین کند.