توزیع اندازة فندقة آفتابگردان ارقام روغنی و تأثیر آن روی ویژگی‌های کمی و کیفی روغن استحصالی

Abstract

در این تحقیق، نمونه‌هایی از فندقة آفتابگردان روغنی سه رقم پروگرس، هایسان33، و یوروفلور نمونه‌برداری شده از چهار مکان علی‌آباد، گلیداغ،کلاله، و کالپوش واقع در استان گلستان با دو غربال دارای منافذ 16-14 میلی‌متر طول و 75/2 و 75/3 میلی­متر عرض به سه بخش تقسیم شدند؛ بخش بزرگ (ضخامت بزرگتر از 75/3 میلی‌متر)، متوسط (ضخامت بین 75/2 و 75/3 میلی‌متر)، و بخش کوچک (ضخامت کوچکتر از 75/2 میلی‌متر). توزیع اندازه و فراوانی دانة نمونه‌های آفتابگردان بررسی و تأثیر اندازة دانه روی عدد پراکسید، عدد اسیدی، جرم مخصوص، و ضریب شکست روغن‌های استحصالی نیز با استفاده از طرح کاملاً تصادفی در قالب آزمایش­های فاکتوریل 2×3×8 (هشت سطح نمونه، سه سطح اندازة دانه، و دو سطح نوع مغز دانه) ارزیابی شد. نمونه‌های پروگرس کلاله و هایسان 33 علی‌آباد در سطح احتمال 5 درصد به ترتیب دارای بیشترین و کمتریندانه‌های بزرگ و نمونه‌های یوروفلور گلیداغ و هایسان 33 گلیداغ در سطح احتمال 5 درصد به ترتیب دارای بیشترین و کمتریندانه‌های کوچک بودند. اندازة بزرگ، متوسط، و کوچک دانه‌ها همگی با هم از نظر ضریب شکست روغن در سطح احتمال 5 درصد اختلاف معنی‌دار نشان دادند و دانه‌های متوسط و بزرگ به ترتیب بیشترین و کمترین ضریب شکست روغن را داشتند. مغزهای کامل و شکستة دانه‌ها از نظر جرم مخصوص روغن در سطح احتمال 5 درصد با هم اختلاف معنی­دار نشان دادند. بین عدد پراکسید روغن‌های به دست آمده در سطح احتمال 1 درصد اختلاف معنی‌دار وجود داشت و روغن نمونة یوروفلور گلیداغ با بیشترین مقدار عدد پراکسید نسبت به کمترین مقدار آن که مربوط به نمونة یوروفلور کالپوش بود 6/61 درصد افزایش نشان داد. براساس نتایج به­ دست آمده و تأثیر اندازة فندقة آفتابگردان روی کیفیت روغن استحصالی باید نسبت به درجه‌بندی روغن‌های خام استخراج شده بر اساس پارامترهای کیفی آنها اقدام کرد که این موضوع می‌تواند راهنمایی برای عملیات واحد پالایش روغن و خصوصاً هیدروژناسیون و تولید انواع روغن مخصوص سرخ کردن و سالاد باشد.